اینستاگرام، با میلیون‌ها کاربر فعال در ایران، به بستری گسترده برای کسب و کارهای آنلاین و فروش محصولات تبدیل شده است. این فرصت بی‌نظیر برای درآمدزایی، متأسفانه گاهی با فعالیت سودجویان و کلاهبرداران اینترنتی همراه می‌شود که با فریب کاربران، حقوق آن‌ها را تضییع می‌کنند. اگر شما قربانی چنین اتفاقی شده‌اید، نگران نباشید؛ قانون از شما حمایت می‌کند و با آگاهی از مسیرهای قانونی شکایت از پیج اینستاگرام، می‌توانید حق از دست رفته خود را باز پس بگیرید.

شکایت از فروشگاه‌های اینستاگرامی: چرا و چگونه؟

شکایت از فروشگاه‌های اینستاگرامی در واقع یک اقدام حقوقی است که به شما امکان می‌دهد در برابر تخلفات و اقدامات مجرمانه این آنلاین‌شاپ‌ها، از طریق مراجع قانونی، پیگیری و احقاق حق کنید. وقتی یک فروشگاه اینستاگرامی با فریب مشتریان، حقوق آن‌ها را پایمال می‌کند، قانون این تضییع حقوق را بدون جبران رها نخواهد کرد. برای اینکه شکایت شما مورد پذیرش قرار گیرد و به نتیجه برسد، باید آن را در قالب یکی از عناوین قانونی مطرح کنید.

—

موارد قابل شکایت از فروشگاه‌های اینستاگرامی

شکایت از پیج‌های اینستاگرام فقط در چارچوب قوانین و مقررات امکان‌پذیر است. مهم‌ترین مواردی که می‌توانید بابت آن‌ها از یک فروشگاه اینستاگرامی شکایت کنید، شامل دسته‌های زیر است:

1. عناوین کیفری: وقتی پای جرم در میان است

زمانی می‌توانید شکایت کیفری علیه یک فروشگاه اینستاگرامی مطرح کنید که یک جرم اتفاق افتاده باشد. صرف نارضایتی یا تصور ذهنی کافی نیست. جرایم رایجی که در فضای مجازی و توسط فروشگاه‌های اینستاگرامی ممکن است رخ دهند، عبارتند از:

• فروش مال غیر: اگر آنلاین‌شاپی محصولاتی را بفروشد که مالک آن‌ها نیست.
• کلاهبرداری اینترنتی: زمانی که فروشگاه اینستاگرامی با استفاده از وسایل متقلبانه، فریب و مانورهای غیرواقعی (مثلاً ایجاد پیج جعلی، ارائه اطلاعات دروغین، وعده‌های دروغین) مال شما را برده باشد. اثبات کلاهبرداری نیاز به طی مراحل پیچیده و ارائه مستندات قوی دارد.
• سایر جرایم: هر رفتار (فعل یا ترک فعل) که در قانون مجازات اسلامی دارای مجازات باشد، جرم محسوب می‌شود و می‌توانید برای آن شکایت کیفری طرح کنید.

2. عناوین حقوقی: مطالبه حقوق تضییع شده

شکایت از آنلاین‌شاپ‌ها می‌تواند در قالب یک دادخواست حقوقی نیز باشد. در بسیاری از موارد که جرمی اتفاق نیفتاده، اما به دلیل عدم انجام تعهدات یا ایرادات در کالا/خدمات، به شما ضرر وارد شده، می‌توانید از طریق حقوقی پیگیری کنید. موارد حقوقی رایج عبارتند از:

• عدم تحویل کالا یا خدمات: اگر هزینه را پرداخت کرده‌اید اما فروشگاه کالا یا خدمات را تحویل نداده است.
• ارسال کالای معیوب یا مغایر با توضیحات: اگر کالای ارسالی با آنچه تبلیغ شده یا توافق کرده‌اید، مغایرت دارد یا معیوب است.
• مسائل مربوط به گارانتی و خدمات پس از فروش: عدم ارائه خدمات پس از فروش یا عمل نکردن به تعهدات گارانتی.

—

راه حقوقی یا کیفری: کدام مسیر بهتر است؟

انتخاب مسیر حقوقی یا کیفری برای شکایت از فروشگاه اینستاگرامی کاملاً به شرایط پرونده شما بستگی دارد. هر پرونده ویژگی‌های خاص خود را دارد و تشخیص بهترین راهکار بر عهده وکیل متخصص است. با این حال، چند نکته مهم وجود دارد:

• رأی دادگاه کیفری برای دادگاه‌های حقوقی لازم‌الاجراست: این بدان معناست که اگر در دادگاه کیفری به حق خود نرسید، ممکن است در دادگاه حقوقی نیز با مشکل مواجه شوید. به همین دلیل، برخی وکلا توصیه می‌کنند که در صورت امکان، ابتدا از طریق حقوقی پیگیری کنید تا راه کیفری برایتان مسدود نشود.
• اثبات جرم در دادگاه کیفری دشوارتر است: به خصوص در مواردی مانند کلاهبرداری، اثبات ارکان جرم پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.

—

آیا می‌توانیم تحت عنوان کلاهبرداری از فروشگاه اینستاگرامی شکایت کنیم؟

کلاهبرداری یک جرم مرکب و خاص است که اثبات آن در دادگاه نیاز به ارائه مدارک و شواهد قوی دارد. صرف اینکه مال شما از بین رفته، به معنای کلاهبرداری نیست. برای اثبات کلاهبرداری، باید ثابت شود که فروشنده با مانورهای متقلبانه (مثلاً ایجاد یک فروشگاه اینستاگرامی ساختگی، ارائه اطلاعات دروغین، یا فریب با وعده‌های دروغین) شما را فریب داده و مال شما را برده است.

—

مرجع شکایت از خرید اینترنتی اینستاگرام کجاست؟

اگر از یک پیج اینستاگرامی خرید کرده‌اید و با مشکلاتی مانند عدم ارسال جنس یا کلاهبرداری اینترنتی مواجه شده‌اید، دانستن مراجع صالح برای شکایت، اولین قدم است:

1. دادسرای جرایم رایانه‌ای (پلیس فتا):

اولین و مهم‌ترین گام برای شکایت کیفری (مثلاً در موارد کلاهبرداری اینترنتی و عدم ارسال جنس پس از دریافت وجه) مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. در اینجا، با استناد به جرم اتفاق افتاده، می‌توانید شکواییه کیفری خود را ثبت نمایید. دادسرا بر حسب موضوع پرونده را بررسی و به پلیس فتا ارجاع می‌دهد.

• مراجعه حضوری در تهران: فلکه دوم صادقیه، بزرگراه آیت الله کاشانی، خیابان اباذر، نبش بوستان دوم غربی، بخش جرایم رایانه‌ای.
• مراجعه در سایر شهرها: به پلیس فتای مختص آن شهر مراجعه کنید. آدرس پلیس فتای استان‌ها در لینک زیر موجود است:
  https://www.cyberpolice.ir/fata-offices

اگر هویت شخص متخلف مشخص باشد، قاضی او را به دادگاه احضار و اظهاراتش را دریافت می‌کند. اما اگر هویت فرد مشخص نباشد، پلیس وارد عمل شده و بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد.

2. ثبت شکایت آنلاین از طریق سایت پلیس فتا:

پلیس فتا سایتی به نشانی www.cyberpolice.ir راه‌اندازی کرده است. با ورود به این سایت و کلیک بر روی گزینه “اطلاعات مردمی”، می‌توانید شکایت خود را ثبت کرده و از طریق پلیس فتا موضوع را پیگیری نمایید. پس از ثبت، پلیس فتا با شما تماس گرفته و پیگیر مسئله می‌شود. **اما به یاد داشته باشید:** این اقدام صرفاً گزارش تخلفات محسوب می‌شود و به خودی خود شکایت حقوقی یا کیفری رسمی نیست و رسیدگی قضایی مستقیم به آن انجام نمی‌شود؛ برای طرح شکایت رسمی، حتماً باید از طریق سامانه ثنا، شکواییه یا دادخواست ثبت نمود.

3. دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (برای طرح دادخواست حقوقی):

اگر قصد شکایت کیفری ندارید، یا نتوانسته‌اید جرم کلاهبرداری را اثبات کنید، یا حتی اگر شکایت کیفری شما به نتیجه نرسیده است، می‌توانید از طریق حقوقی اقدام کنید. برای این منظور نیز باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست الزام به ایفای تعهد (برای دریافت کالا یا بازپرداخت وجه) را ثبت کنید. مرجع رسیدگی به این نوع دادخواست‌ها، دادگاه حقوقی است و نه دادسرای جرایم رایانه‌ای یا دادگاه کیفری.

4. نماد اعتماد الکترونیک (ای‌نماد):

در صورتی که از فروشگاه یا سایتی خرید کرده‌اید که دارای نماد اعتماد الکترونیک (ای‌نماد) است، می‌توانید از طریق سایت www.enamad.ir نیز از کسب‌وکار اینترنتی شکایت کنید. با کلیک بر گزینه “سامانه ثبت شکایات”، می‌توانید شکایت خود را ثبت و پیگیری‌های لازم را انجام دهید. این روش بیشتر برای شکایت از فروشگاه‌های اینترنتی که دارای وب‌سایت مستقل هستند، کاربرد دارد و معمولاً برای شکایت مستقیم از پیج‌های اینستاگرامی که فاقد وب‌سایت مستقل هستند، قابل استفاده نیست.

—

دادگاه صالح به رسیدگی علیه پیج‌های اینستاگرامی کدام است؟

دادگاه صالح برای رسیدگی به این‌گونه جرایم، **دادسرای محل وقوع جرم** است که در این مورد معمولاً عبارت است از محل سکونت شما (محل دریافت ضرر).

—

شکایت علیه پیج اینستاگرامی چقدر زمان می‌برد؟

با توجه به حجم بالای پرونده‌ها و متأسفانه افزایش روزافزون این اتفاقات در فضای مجازی، **زمان دقیقی برای رسیدگی به این شکایات قابل پیش‌بینی نیست** و نمی‌توان زمان مشخصی را بیان کرد. صبور باشید و پیگیری‌های لازم را انجام دهید.

هزینه شکایت از پیچ اینستاگرامی

هزینه شکایت از پیج اینستاگرامی بسته به نوع شکایت (حقوقی یا کیفری) متفاوت است. اگر شکایت کیفری باشد (مثلاً در صورت کلاهبرداری)، معمولاً نیاز به پرداخت هزینه دادرسی ندارد و از طریق دفاتر خدمات قضایی انجام می‌شود. اما در شکایت حقوقی (مانند مطالبه وجه یا خسارت)، باید هزینه دادرسی پرداخت شود که درصدی از مبلغ خواسته‌شده است. همچنین اگر از خدمات وکیل استفاده کنید، هزینه حق‌الوکاله نیز به این موارد اضافه خواهد شد.

برای شکایت از پیج اینستاگرامی چه مدارکی باید به همراه داشته باشم؟

برای طرح شکایت، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که در اختیار دارید، ارائه کرده و آن‌ها را ضمیمه پرونده خود نمایید. این مدارک می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• رسید پرداخت وجه (فیش واریزی، اسکرین‌شات از تراکنش بانکی).
• اسکرین‌شات از مکالمات شما با فروشنده در دایرکت اینستاگرام یا سایر پیام‌رسان‌ها.
• اسکرین‌شات از صفحه محصول یا پیج فروشنده (شامل اطلاعات تماس، توضیحات محصول، نظرات مشتریان).
• اطلاعات حساب بانکی فروشنده.
• تصاویر یا ویدیوهای مربوط به محصول دریافتی (در صورت مغایرت یا معیوب بودن).
• هرگونه شاهد یا مدرک دیگری که بتواند ادعای شما را ثابت کند.

لازم به ذکر است که بر اساس ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی، برای اثبات این عمل، از اقرار، شهادت، قسامه و سوگند نیز می‌توان استفاده نمود.

—

نمونه شکواییه از پیج اینستاگرام (کلاهبرداری اینترنتی)

توصیه نهایی: هرگز به صورت خودسرانه اقدام به طرح شکایت از فروشگاه‌های اینستاگرامی نکنید. در اولین فرصت با یک وکیل متخصص در امور فضای مجازی و جرایم رایانه‌ای مشورت کنید تا با راهنمایی صحیح، حقوق تضییع شده خود را به بهترین نحو ممکن احیا کنید.