شاید به نظر برخی، مقصود از تعدیل مهریه، به مفهوم کاهش آن می باشد. این تصور نادرست است؛ در حقیقت، مقصود از تعدیل مهریه، کاهش یا افزایش میزان مهریه ای است که در سند نکاح قید شده و زوج به ادعای عدم توان مالی و زوجه به لحاظ تمکن جدید مالی زوج، از دادگاه درخواست کاهش یا افزایش اقساط مهریه می نمایند.
مهریه مانند سایر دیون قابل مطالبه از سوی زوج است؛ با این وصف که مهریه را می توان از دو راه مطالبه نمود: از طریق اجرای ثبت و از طریق دادگاه. معمولا رسیدگی از راه نخست(اجرای ثبت)، از سرعت بیشتری نسبت به راه دوم برخوردار است و شوق و اشتیاق زوجه در استفاده از این شیوه، بیش تر از راه حل دوم است.
در صورت عدم تمکن زوج در پرداخت مهریه، زوج، به مانند سایر دیون، می تواند در خصوص مهریه نیز دادخواست اعسار تقدیم نماید.
چگونه می توانم مهریه خودرا بگیرم؟
مهریه یکی از حقوق مسلم هر زوجه ای در عقد نکاح محسوب می شود. محقق شدن صحیح هر عقد باعث ایجاد شدن مسئولیت هایی در دنیای واقع می‌شود که نمی‌توان از اجرای آنها سر باز زد. عقد مقدس نکاح اگرچه از لحاظ شرایط حقوقی در زمره معاملات قرار گرفته است؛ اما پاک تر از آن بوده که بخواهیم به دید معامله به آن بنگریم. از لحاظ شرع مقدس باید حقوق هر شخصی رعایت شود و نادیده گرفتن این حقوق، یک امر قبیح شمرده شده است. یکی از اصلی‌ترین حقوق هر زنی که ازدواج کرده، مهریه می باشد که شرایط مختلفی دارد. حالت ها و شرایط مختلف مهریه باعث می شوند که هر کدام به چه شیوه ای پیگیری شوند. توضیحات مفصلی را در خصوص مطالبه مهریه برای شما خوانندگان عزیز ارائه خواهیم کرد.
مهریه چیست و چه تاثیری در عقد دارد؟
مهریه یک حق مالی است. زمانی که یک عقد منعقد می شود آثار حقوقی متعددی را ایجاد می کند. ازدواج نیز یک عقد محسوب می شود که یکی از آثار آن مربوط به ایجاد شدن حق مالی مهریه برای زوجه خواهد بود. مهریه را به طور کلی می‌توان در دو عقد یافت که عبارتند از: عقد موقت و عقد دائم. مهریه در عقد موقت کاملاً الزامی است و عدم پرداخت آن قطعاً موجب بطلان عقد خواهد بود. اما مهریه در عقد دائم به عنوان یکی از ارکان اصلی این عقد محسوب نمی‌شود و نبود آن عامل بطلان نخواهد بود. مثلاً امکان دارد که عقد دائم ثبت شود ولی مهریه بعداً مورد توافق قرار گرفته و به عقد اضافه گردد.
مهریه وابسته به عقد دائم است. بنابراین هرگونه ایجاد شبهه و یا حتی بطلان عقد اخیر باعث برهم خوردن مهریه خواهد شد. توضیح ساده موضوع اخیر یعنی اگر بنابر هر دلیلی عقد دائم باطل شود؛ این حق مالی نیز قابل مطالبه نخواهد بود. البته شرایط خاصی نیز وجود دارد که هر کدام از آنها بر حسب مورد توضیح داده خواهند شد. احتمالاً این سوال در ذهن بسیاری از شما خوانندگان گرامی ایجاد شده است و می‌خواهید زمان دریافت حق مالی زوجه را بدانید؟ دریافت حق مالی زوجه به یک نکته حقوقی که در زمان عقد ذکر می شود بستگی دارد. یک کلمه می‌تواند در هر عقدی تاثیرگذار باشد؛ در عقد نکاح نیز دقیقاً به همین صورت است. کلمه عندالاستطاعه و عندالمطالبه دقیقاً جزو کلماتی هستند که سرنوشت این حق مالی را تعیین می کنند.
آیا عندالاستطاعه یا عندالمطالبه بودن مهریه در دریافت آن موثر است؟
قطعاً کلمات در عقد نکاح برای دریافت مهریه موثر خواهند بود. عندالمطالبه بودن این حق مالی زوجه به معنای ایجاد شدن یک نوع مسئولیت حقوقی بوده و عند الاستطاعه به معنای مسئولیت دیگری است. عندالمطالبه بودن حق مالی یعنی در هر زمانی که زوجه اراده کرد می تواند این حق خود را مطالبه کند. بنابراین خانم ها بلافاصله پس از جاری شدن خطبه ی عقد دائم می توانند این حق مالی خود را از زوج مطالبه کنند. شاید یک سوال برای بسیاری از شما خوانندگان عزیز ایجاد شود که در مورد گذشت زمان است. مثلاً احتمال دارد بپرسید که: اگر حق مالی خود را پس از جاری شدن خطبه مطالبه نکنیم دیگر امکان مطالبه آن وجود ندارد؟ با وجود کلمه ی عندالمطالبه در عقد در هر زمانی که بخواهید می توانید حق مالی خود را از زوج مطالبه کنید.
دریافت مهریه با قید عندالاستطاعه شاید کمی سخت باشد. کلمه عندالاستطاعه در عالم حقوق به معنای توانمندی مالی است. حالت اخیر در زمانی ایجاد می شود که زوج در عقدنامه ی خود متعهد به پرداخت حق مالی زوجه شده ولی باید استطاعت داشته باشد. کلمه استطاعت به معنای برخورداری از توان مالی است که بدیهی بوده در صورت ناتوانی قطعاً دریافت حق مالی زوجه با مشکل روبرو خواهد شد. این مشکل بدین معناست که مقام رسیدگی کننده با در نظر گرفتن شرایط زوج، اقدام به تعیین میزان پرداخت حق مالی زوجه خواهد کرد. البته باید این توضیح را در اینجا ذکر کنیم که حالت های هر کدام از زوجین با یکدیگر متفاوت است و باید آنها بررسی شوند. مثلاً اگر زوج دارای حقوق ثابت باشد قطعا زوجه از محل دریافت آن حقوق می تواند حق مالی خود را دریافت کند.
آیا دریافت مهریه با دریافت نفقه امکان پذیر است؟
دریافت نفقه در کنار سایر حقوق مالی زوجه امکان پذیر است. شاید برای بعضی از شما خوانندگان گرامی این سوال ایجاد شود و بپرسید که: آیا فقط یک مورد از حقوق مالی خود را می‌توانیم مطالبه کنیم؟ شما خانم های گرامی می توانید در هر زمانی که بخواهید حقوق مالی خود را به طور مجزا یا یکجا مطالبه کنید. بنابراین این گونه تصور نکنید که با دریافت نفقه نمی توانید سایر حقوق مالی خود را مطالبه کنید. نکته دیگری که امکان دارد برای بعضی از شما خوانندگان گرامی ایجاد شود مربوط به میزان دریافت حقوق مالی است. مثلاً امکان دارد تصور نمایید که با دریافت یک حق مالی، حقوق مالی دیگر تان کمتر شود.
دریافت نفقه یا سایر حقوق مالی زوجه به یکدیگر ارتباطی ندارند. زمانی که زوجه حقوق مالی خود را به طور مجزا یا یکجا مطالبه کرد، همه آنها اجرا خواهند شد. بنابراین با دریافت نفقه هیچ مقداری از میزان سایر حقوق مالی زوجه کسر نخواهد شد. در مورد مهریه نیز دقیقاً اینگونه است و تصور نکنید که با دریافت آن از میزان نفقه ی شما کسر خواهد شد. خانم های گرامی می‌توانند بدون اینکه تاثیری در میزان حقوق های مالی آنها ایجاد شود همه آنها را به طور یکجا درخواست کنند. حال سوال اصلی اینجاست که این درخواست مالی خود را باید از کدام ارگان بخواهیم؟
درخواست مهریه خود را باید به کدام سازمان تحویل دهیم؟
مطالبه مهریه از طریق راه های گوناگونی امکان پذیر است که برایتان توضیح می دهیم. البته قبل از توضیح دادن راه های مطالبه حقوق مالی تان باید نکاتی را ذکر کنیم. امکان دارد که مطالبه این حق مالی فقط در زمان جدایی و طلاق نباشد. شاید بسیاری از خوانندگان تصور کنند که مطالبه این حق مالی فقط در زمان جدا شدن زوجین از یکدیگر امکان پذیر است. اما حالت های خاصی وجود دارند که زوجه مجبور می شود برای حفظ شرایط اقتصادی خود به مطالبه حق مالی‌اش بپردازد. به طور مثال یکی از این حالت های خاص مربوط به زمانی می شود که زوج از دنیا رفته است. زوجه پس از وفات همسرش دچار نگرانی در مورد ارث باقیمانده از او شده که می‌تواند حق مالی خود را مطالبه کند.
مطالبه مهریه به طور کلی از سه راه امکان پذیر است. راه اول مربوط به زمانی می‌شود که شما از طریق دادگاه اقدام به درخواست حق مالی خود می کنید. راه اخیر بسیار عالی بوده اما امکان دارد که زمان بر باشد؛ ولی از ضمانت اجرای خوبی برخوردار است. این ضمانت اجرا بدین معناست که پس از صدور حکم می‌توانید در هر زمانی که بخواهید بر اساس آن به مطالبه حق مالی خود بپردازید. بنابراین دادگاه می تواند یک راه خوب برای دریافت حق مالیتان باشد. دومین راه مربوط به مطالبه حق مالی بر اساس سند ازدواج زوجین می شود. زوجه می‌تواند به دفترخانه ازدواجشان برود و اجرا شدن تعهد زوج را مطالبه کند. راه اخیر نسبت به دادگاه سریع تر است ولی امکان دارد که هزینه هایتان بیشتر باشد. راه سوم نیز مربوط به مطالبه حق مالیتان بر اساس اظهارنامه می شود.
کدام یک از راه های مطالبه حق مالی زوجه بهتر است؟
دریافت نفقه و مهریه باید با توجه به شرایط زوجه باشد. بنابراین اولین عامل تعیین کننده راه مطالبه حقوق مالی زوجه مربوط به وضعیت او می شود. به طور مثال زمانی که زوج بخواهد طلاق بگیرد باید از یک راه استفاده کند و زمانی که زوج فوت کرده است باید از راه دیگری استفاده نماید. برای آنکه بتوانید بهترین راه مطالبه حقوق مالی خویش را بیابید بهتر است با وکیل حقوقی صحبت نمایید و از او مشورت بگیرید. وکیل به طور دقیق شرایط و وضعیت شما را بررسی کرده و در نهایت بهترین راه را پیشنهاد خواهد کرد. شاید این سوال در ذهن شما ایجاد شود و بگویید که: آیا زمان دریافت حق مالی طولانی خواهد بود؟
دریافت نفقه و سایر حقوق مالیتان بسیار طولانی نخواهد بود. البته این نکته را لازم است بدانید که وضعیت هر کدام از پرونده ها متفاوت است. مثلاً امکان دارد زوجه در زمانی درخواست خود را مطرح کند که زوج ورشکست شده باشد. قطعاً در حالت اخیر مطالبه حقوق مالی زوجه زمان بر خواهد بود و اولین دریافتی شما حداقل بیش از ۶ ماه طول خواهد کشید. اما اگر زوج در حالت عسر و حرج قرار نداشته باشد به راحتی می توانید اولین قسط حقوق مالی خود را پس از پایان دادگاه دریافت کنید. زمانی که جلسات رسیدگی دادگاه به اتمام رسید می‌توانید تقاضای اجرای آن را ثبت نموده و حقوق مالی خود را دریافت کنید.
میزان قسط بندی حق مالی به چه صورت است؟
نوع قسط بندی مهریه و سایر حقوق مالی زوجه با توجه به شرایط زوج انجام می شود. البته نظر نهایی را مقام قضایی رسیدگی کننده به پرونده اعلام می کند که او نیز شرایط زوج را قطعاً در نظر می گیرد. منظور ما از این شرایط زوج، یعنی در مرحله اول موضوع اشتغال او را بررسی نموده و سپس میزان درآمد ماهانه‌اش را محاسبه می کند. در صورتی که زوج دارای یک درآمد ثابت بوده و به طور مثال کارمند بخش دولتی یا خصوصی باشد به راحتی می‌توان از حقوق او برداشت کرد.
اعسار از پرداخت مهریه
اعسار از جمله دعاوی مورد علاقه بدهکاران مالی است که به انحاء مختلف سعی در طرح و اثبات آن می کنند.
اگر همسر، مهریه خود را مطالبه کند و مرد توان پرداخت مهریه نداشته باشد می تواند به مانند سایر دیون با طرح و تقدیم دادخواست اعسار و اثبات این موضوع در دادگاه، مهریه را بصورت اقساطی پرداخت کند.
در واقع، زوج با تقدیم دادخواست اعسار، مدعی عدم توانایی مالی در پرداخت مهریه می گردد و با اثبات این موضوع که عمدتا از طریق معرفی شاهد به عمل می آید، از فشار حاصل از مهریه که می تواند موجبات حبس او را به همراه داشته باشد، رها می گردد.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که دادگاه برای برای تعیین مدت زمان پرداخت دین، مقید به مهلت و مدت خاصی نبوده و بسته به شرایط، ممکن است اقساط مهریه را برای چند ماه یا چند سال یا چند ده سال تعیین کند.
غیرمالی بودن دعوی اعسار
اعسار از پرداخت دیون، از جمله دعاویی محسوب می گردد که قانونا، غیرمالی محسوب می گردد. بنابراین، اگر دادگاه بدوی، حکم به قبول یا رد اعسار صادر نماید این حکم قابل اعتراض و تجدیدنظر بوده و شخصی که رای اعسار به ضرر او است می تواند نسبت به آن حکم اعتراض نماید و ممکن است دادگاه تجدیدنظر آن را تایید یا رد نماید.
با پذیرش اعسار زوج، نامبرده می بایست بر مبنای مبلغ اعلامی در حکم اعسار، نسبت به پرداخت اقساط مهریه اقدام کند.
درخواست مجدد برای تعدیل مهریه
مردی که اعسار او پذیرفته شده و اقساط مهریه بصورت ماهانه پرداخت می کند، اگر با تغییر وضعیت اقتصادی توان پرداخت همان اقساط را نیز نداشته باشد، می تواند تقاضای تعدیل اقساط مهریه را جهت کم تر شدن مبلغ اقساط بدهد.
از طرف دیگر، همسر نیز که مهریه را بصورت اقساطی دریافت می کند، می تواند با ارائه دلائل جدید که نشان دهنده آن است که مرد در حال حاضر، توان مالی بهتری دارد(مثلا به جهت اینکه ارثی به او رسیده باشد) یا به جهت تورم بالا، تقاضای تعدیل اقساط مهریه، جهت افزایش مبلغ اقساط بدهد.
شیوه اثبات دعوای تعدیل مهریه
چه تعدیل مهریه توسط زوج بعمل آید و چه زوجه، در هر دو حالت، این دادگاه است که با توجه به اوضاع اقتصادی، وضعیت معیشت و درآمد مرد و نرخ تورم، نسبت به تعدیل اقساط مهریه، جهت کم تر یا بیشتر شدن تصمیم می گیرد.
مطالب مرتبط: قانون ازدواج
