واژه حضانت فرزند به معنای نگهداری و سرپرستی می باشد. حضانت در حقوق ناظر به حفظ جسم و جان کودک و تعلیم و تربیت و پرورش روحی و معنوی وی است. طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی که مقرر می دارد: «نگاهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است.» تربیت و نگهداری از طفل مختص یکی از والدین نیست و به هر دو والد تعلق دارد ولی در مواردی که پدر و مادر با هم زندگی نمی کنند بحث حضانت طفل به میان می آید.
تمامی این امور توسط وکیل خانواده بررسی میگردد
سن حضانت:
قانون درخصوص سن حضانت در مواد مختلفی صحبت کرده است. قانون گذار در ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی مقرر کرده است در صورتی که پدر و مادر طفل جدا از یکدیگر زندگی نمایند تا ۷ سال اولویت حضانت با مادر طفل است و بعد از ۷ سال حضانت به پدر تعلق می گیرد. و در صورتی که در خصوص حضانت اختلافی حادث شود حل اختلاف بر عهده دادگاه می باشد و ملاک دادگاه برای تعیین حضانت مصلحت خود طفل است. چنانچه مصلحت اقتضا نماید دادگاه می تواند پس از هفت سالگی نیز حضانت طفل را همچنان با مادر قرار دهد.
تا چه سنی نیاز است که در خصوص حضانت تعیین تکلیف گردد؟ زمانی که فرزند به سن بلوغ برسد حق حضانت پایان می گیرد. تبصره ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی سن بلوغ برای پسر را ۱۵ سال تمام قمری و برای دختر را ۹ سال تمام قمری مشخص کرده است و بعد ازاینکه فرزند مشترک به سن بلوغ برسد دیگر دادگاه در خصوص حضانت تصمیم گیری نمی کند و این خود طفل است که تشخیص می دهد با پدر یا مادر زندگی کند.
زوجه می تواند با توافق زوج در ازای بخشش مالی مثل مهریه، حق حضانت طفل را دریافت نماید. و این حق حضانت غیر قابل رجوع است مگر اینکه علت جدید برای سلب حضانت از مادر ایجاد شود.
حضانت در صورت فوت:
در صورتی که یکی از ابوین فوت کند حضانت با دیگری است، حتی اگر شخصی که فوت نموده پدر طفل باشد و وصیت کرده باشد که حضانت طفل پس از فوت با شخص دیگری باشد. البته اگر بعد از فوت پدر دادگاه به تقاضای ولی قهری یا دادستان، اعطای حضانت به مادر را خلاف مصلحت بداند در این صورت از مادر سلب حضانت می شود.
در صورت فوت پدر و امتناع مادر از حضانت طفل، حضانت با خرج مادر به عهده کسی است که دادگاه معین می کند.
اگر پدر و مادر فرزند هر دو فوت کرده باشند حضانت بر عهده جد پدری قرار می گیرد.
سقوط حق حضانت:
اگر در مدتی که حضانت طفل با یکی از والدین است، و آن والد دچار جنون شود حق حضانت وی از بین می رود، ولی اگر‌جنون پس از مدتی مرتفع گردد دوباره می تواند حق حضانت را اعمال نماید.
اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با اوست ازدواج نماید حق حضانت با پدر خواهد بود. ولی اگر پدر فوت شده باشد دیگر حق حضانت مادر از بین نمی رود.
دادگاه صالح به رسیدگی به دعوی حضانت:
دعوای حضانت و‌ملاقات فرزند در دادگاه خانواده مطرح می گردد.
بر اساس ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده: «هر کس از اجرای حکم دادگاه در خصوص حضانت طفل استنکاف نماید یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت شود.»
نمونه دادخواست دعوی حضانت:
خواهان: آقای ………….
خوانده: خانم ………….
خواسته: صدور حکم حضانت فرزند
دلایل: طلاق نامه، شناسنامه خواهان، شناسنامه فرزند
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان …………………
باسلام
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب مورخ ……….. با خوانده محترم ازدواج نموده و حاصل این ازدواج یک دختر به نام …………. متولد …………. می باشد و به دلیل اختلافات در تاریخ ………. از یکدیگر جدا شده ایم که طلاقنامه به پیوست می باشد. در حال حاضر سن فرزند مشترک از ۷ سال عبور کرده است و با توجه به اینکه حق حضانت طفل پس از ۷ سال بر عهده پدر می باشد به استناد ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی صدور حکم حضانت فرزند مشترک مورد استدعاست.
