مطالبه وجه چک

چک یکی از اسناد تجاری است که بانک برای استرداد وجه و اعتبار قابل استفاده یا انتقال آن به اشخاص دیگر به صاحب حساب می دهد. به موجب ماده 310 قانون تجارت “چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال‌علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می‌نماید.” که مستند به این ماده چک سند انتقال محسوب شده و وسیله ای برای مبادله پول است که بطور کل معتبرترین و قانونی ترین سند تجاری محسوب می گردد.

چک صیاد :

بانک مرکزی جهت کاهش آمار چک برگشتی و جلوگیری از صدور دسته چک برای افراد بدحساب، در تاریخ 28/06/1396 سامانه صدور یکپارچه دسته چک (سامانه صیاد) را راه اندازی نموده و از اردیبهشت ماه سال 1400 چک صیاد جایگزین چک های قدیمی در تمامی بانک ها گردید.

چک های صیاد صادره از تمامی بانک ها به رنگ بنفش بوده و دارای کد شناسه 16 رقمی (کد یکتا) می باشند و عبارت “کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است” در ذیل آن ذکر گردیده است. همچنین گیرنده چک صیاد می تواند حساب صادرکننده را استعلام نماید که این امر باعث افزایش اعتبار این چک ها شده است. 

لازم به ذکر است جهت دریافت دسته چک صیاد، حساب فرد دریافت کننده دسته چک حداقل به مدت 2 سال می بایست کارکرد بالا داشته باشد و بانک فقط به عنوان واسطه در صورت احراز شرایط شخص متقاضی، درخواست صدور دسته چک را در سامانه صیاد ثبت می نماید و در صورتی که فرد دارای چک برگشتی باشد، تا رفع سوء اثر، نمی تواند درخواست صدور دسته چک صیاد نماید.

ویژگی ها و مزایای چک صیاد : 

1) ساختار شکلی یکسان در تمامی چکها (تنها وجه تمایز لوگوی بانک مربوطه می باشد)

2) درج شناسه صیاد (کد شناسه 16 رقمی) در هر برگ چک که نشان دهنده اطلاعات اعتبار صاحب حساب است.

3) جلوگیری از سوء استفاده افراد در صدور دسته چک صیاد از طریق حذف نقش شعبات در صدور دسته چک

4) امکان استعلام حساب صادرکننده چک

5) تعیین سقف مبلغ چک توسط سامانه صیاد جهت جلوگیری از صدور چک بیش تر از توان مالی صادرکننده آن

6) قابلیت نقد کردن چک در تمامی بانک ها بدون توجه به بانک صادرکننده آن

7) امنیت بالای چک در زمینه جعل به جهت نوع کاغذ و نشان های برجسته موجود در آن

8) عدم امکان صدور چک در وجه حامل که باعث جلوگیری از خطراتی مانند دزدیده شدن چک می گردد.

9) عدم امکان صدور چک سفید امضاء که سبب جلوگیری از خطرات ناشی از صدور آن برای صادرکننده شده است.

دعوی مطالبه وجه چک :

مطالبه وجه چک به روش های مختلفی صورت می گیرد که متناسب با نوع چک (صیادی یا غیرصیادی) و هدف فرد از طرح دعوا می تواند مطرح گردد و نتایج متفاوتی را دربر خواهد داشت، که ذیلاً توضیح داده خواهد شد.

الف) مطالبه وجه چک از طریق شکایت کیفری :

در این روش، فرد با طرح شکایت کیفری با عنوان شکایت صدور چک بلامحل، علاوه بر مجازات صادرکننده چک، خسارت خود را نیز مطالبه می نماید. 

چکی که شرایط ذیل را دارا باشد، فاقد وصف کیفری بوده و نمی توان نسبت به آن اقدام کیفری نمود:

1) چک فاقد تاریخ

2) چک سفید امضاء

3) چک مشروط

4) چک تضمین

5) چکی که ظرف مدت 6 ماه از تاریخ سررسید، برگشت نخورده باشد.

6) چکی ظرف مدت 6 ماه از تاریخ برگشت، مورد شکایت قرار نگرفته باشد.

مجازات جرم صدور چک بلامحل بدین شرح است

1) چنانچه مبلغ چک کمتر از ١٠ میلیون ریال باشد تا ۶ ماه حبس دارد.

2) چنانچه مبلغ چک از ١٠ میلیون تا ۵٠ میلیون ریال باشد از ۶ ماه تا ١ سال حبس دارد.

3) چنانچه مبلغ چک بیش از ۵٠ میلیون ریال باشد از ١ تا ٢ سال حبس به علاوه ممنوعیت داشتن دسته چک به مدت ٢ سال.

نکته:

صدور چک از حساب مسدود با علم به مسدود بودن آن، یک جرم عمدی تلقی شده و در حکم صدور چک بلامحل است و صادرکننده آن به حداکثر مجازات، یعنی ٢ سال حبس محکوم می گردد و مجازات آن نیز غیرقابل تعلیق است

ب) مطالبه وجه چک از طریق طرح دعوی حقوقی :

در این روش، فرد با تنظیم دادخواست به خواسته مطالبه وجه چک نزد دادگاه حقوقی اقدام به طرح دعوی نموده و تقاضای توقیف اموال صادرکننده چک را به میزان مبلغ چک و خسارت وارده می نماید. همچنین بنا به شرایط، امکان اخذ حکم جلب و ممنوع الخروجی صادرکننده نیز در این روش وجود دارد.

نکات مهم در طرح دعوی حقوقی مطالبه وجه چک :

الف) در طرح دعوی حقوقی مطالبه وجه چک، بهتر است تا 15 روز پس از تاریخ سررسید چک، نسبت به برگشت زدن آن اقدام شود، در غیراینصورت هنگام توقیف اموال صادرکننده، بنا به تشخیص دادگاه تا 20 درصد از مبلغ چک می بایست توسط خواهان، نزد صندوق دادگستری به عنوان خسارت احتمالی سپرده شود که پس از صدور و قطعیت رأی این مبلغ به خواهان مسترد می گردد.

ب) چنانچه چک مورد مطالبه، چک قدیمی باشد، و یا چک صیاد بوده ولی دلیل برگشت و صدور گواهی عدم پرداخت کسری موجودی نباشد مانند عدم تطابق امضاء، می بایست دادخواست با عنوان خواسته مطالبه وجه چک تنظیم و دادگاه پس از رسیدگی اقدام به صدور رأی می نماید که این رأی قابل اعتراض و تجدیدنظرخواهی می باشد و پس از قطعیت رأی صادره، با تقاضای خواهان اجرائیه صادره و پرونده جهت انجام عملیات اجرایی به اجرای احکام ارجاع می گردد.

ج) چنانچه چک مورد مطالبه، چک صیاد باشد و دلیل برگشت و صدور گواهی عدم پرداخت کسری یا فقدان موجودی باشد، می بایست دادخواست با عنوان خواسته صدور اجرائیه نسبت به چک بلامحل با درج کدشناسه 16 رقمی تنظیم و به دادگاه تسلیم شود که در این مورد دادگاه مستقیماً با صدور اجرائیه پرونده را به اجرای احکام ارجاع و اموال صادرکننده توقیف و در صورت نداشتن مال حکم جلب و ممنوع الخروجی صادر می گردد.

لازم به ذکر است می توان خواسته های مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (به بیان عامیانه دیرکرد) و مطالبه هزینه دادرسی را نیز بطور همزمان با خواسته مطالبه وجه چک یا خواسته صدور اجرائیه چک بلامحل به دادگاه تسلیم نمود.

مرجع صالح به رسیدگی به دعوی مطالبه وجه چک :

چنانچه چک بلامحل باشد هم در شکایت کیفری و هم در طرح دعوی حقوقی، دادسرا یا دادگاه محل صدور گواهی عدم پرداخت چک صالح به رسیدگی است محل بانکی که شما به آن مراجعه نموده اید و چک را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت توسط آن بانک صادر گردیده است ملاک تعیین دادسرا یا دادگاه صالح به رسیدگی می باشد.

اگر مطالبه وجه چک به صورت طرح دعوی حقوقی مطرح گردد و دلیل صدور گواهی عدم پرداخت کسری موجودی نباشد (چک بلامحل نباشد)، دادگاه محل صدور چک یا محل اقامت خوانده یا محل صدور گواهی عدم پرداخت چک صالح به رسیدگی است.

نمونه دادخواست تقاضای صدور اجرائیه چک بلامحل صیاد :

خواهان: (مشخصات دارنده چک)

خوانده: (مشخصات صادرکننده چک)

خواسته: درخواست صدور اجرائیه نسبت به یک فقره چک بلامحل به شماره —— مورخ —- عهده بانک — به مبلغ —— ريال و با کدشناسه (کدرهگیری) ——

دلایل: 1) تصویر چک و ظهر (پشت نویسی) آن           2) گواهی عدم پرداخت چک  

ریاست محترم شعبه —- دادگاه عمومی حقوقی شهرستان —- 

با سلام

نظر به اینکه به موجب گواهی عدم پرداخت صادره از بانک —- شعبه — مورخ —- یک فقره چک بلامحل به شماره —— مورخ —– عهده بانک —- به مبلغ ——— ريال و با کدشناسه (کدرهگیری) —– صادره توسط خوانده به لحاظ کسری موجودی امکان پرداخت نداشته است، لذا درخواست صدور اجرائیه علیه خوانده فوق و محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه و هزینه دادرسی را استدعا دارم. 

مشاوره با وکیل چک

جهت مشاوره تخصصی با وکیل چک و مطالبه وجه چک، مشاوران بنیاد حقوقی سخن آرا آماده کمک به شما عزیزان می باشند.

تفاهم نامه ها