در دعاوی خانوادگی، حضانت فرزندان یکی از مهم‌ترین مسائل مورد اختلاف است. گاهی پدر ادعا می‌کند که مادر به علت داشتن رابطه نامشروع، صلاحیت نگهداری از فرزند را ندارد. اما آیا صرف اثبات چنین رابطه‌ای برای سلب حضانت کافی است؟ در این مقاله، به بررسی ابعاد حقوقی، روان‌شناسی و رویه قضایی این مسئله می‌پردازیم.
مفهوم حضانت در قانون ایران
حضانت به معنای نگهداری، تربیت و مراقبت از کودک است. مطابق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، «نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف والدین است». در شرایط عادی، حضانت کودک تا ۷ سالگی با مادر و پس از آن با پدر است، مگر اینکه دادگاه صلاحیت یکی از والدین را رد کند.
چه زمانی ممکن است حضانت از مادر سلب شود؟
بر اساس ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی، اگر در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی والدین، سلامت جسمی یا تربیت اخلاقی کودک در معرض خطر قرار گیرد، دادگاه می‌تواند تصمیم به سلب حضانت بگیرد.
- اعتیاد به مواد مخدر یا الکل
- فساد اخلاقی یا رفتارهای نامتعارف
- سوء‌رفتار شدید با کودک
- رابطه نامشروع با افراد غریبه
آیا صرف اثبات رابطه نامشروع مادر کافی است؟
خیر. دادگاه در وهله اول، مصلحت کودک را مدنظر قرار می‌دهد. رابطه نامشروع فقط زمانی منجر به سلب حضانت می‌شود که کودک آسیب‌دیده باشد یا در معرض خطر قرار گیرد.
نقش مدارک و ادله در تصمیم دادگاه
مدارکی که ممکن است مورد قبول دادگاه قرار گیرد شامل:
- پیامک‌ها یا چت‌های مستهجن
- شهادت شهود معتبر
- فیلم یا عکس مستند
- حکم قطعی کیفری
- گزارش مددکار اجتماعی
رویه قضایی در پرونده‌های مشابه
در رویه دادگاه‌ها دیده شده که اگر کودک در امنیت بوده و رابطه تأثیری بر او نداشته، حضانت همچنان با مادر باقی می‌ماند. اما اگر کودک دچار آسیب شود، حضانت ممکن است سلب شود.
رابطه حضانت و ملاقات فرزند
در صورت سلب حضانت، مادر همچنان حق ملاقات دارد مگر اینکه ملاقات به کودک آسیب بزند.
تأثیر سن کودک در تصمیم‌گیری
با افزایش سن کودک، نظر او در تعیین حضانت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مثلاً کودک بالای ۷ سال اگر تمایل به زندگی با مادر داشته باشد، ممکن است خواسته او پذیرفته شود.
نتیجه‌گیری
- رابطه نامشروع مادر می‌تواند زمینه‌ساز سلب حضانت باشد.
- اثبات آن باید مستند باشد.
- مصلحت کودک اولویت اصلی دادگاه است.
پرسش‌های متداول
آیا رابطه نامشروع مادر قبل از طلاق هم مؤثر است؟
بله، اگر رابطه اثبات شود و کودک آسیب دیده باشد، ممکن است حضانت از مادر سلب شود.
اگر مادر توبه کند، حضانت باز می‌گردد؟
در برخی شرایط بله. اگر مادر نشان دهد که دیگر صلاحیت دارد و خطری متوجه کودک نیست، دادگاه ممکن است حضانت را بازگرداند.
آیا پیام‌های عاشقانه در تلگرام دلیل رابطه نامشروع است؟
اگر محتوای پیام‌ها مستهجن و صریح باشد، می‌تواند به عنوان دلیل استفاده شود.