نام جزء ممیزات اشخاص محسوب شده که به دو دسته نام شخصی و نام خانوادگی تقسیم می شود. به دلیل اهمیت والای این دو دسته در امور حقوقی و روزمرگی افراد به تبیین و چگونگی تغییر اولین رکن آن، یعنی نام شخصی می پردازیم.
دین مبین اسلام انتخاب نام نیک را برای اولاد مستحب دانسته و ما ایرانیان نیز تاکنون مطابق با فرهنگ ایرانی و آموزه های دینی مبادرت به انتخاب نام می نماییم. با این وجود اکنون افرادی هستند که به دنبال تغییر نام خویش هستند و ما ذیلاً به راهنمایی اصول این افراد و توضیح موانع قانونی آن می پردازیم.
طبق ماده 20 قانون ثبت احوال (اصلاحی 1363) که ناظر به انتخاب نام نیک از طرف والدین می باشد. در ذیل این ماده به نحوه انتخاب نام، موانع و همچنین تعیین مرجع صالح نسبت به این موضوع پرداخته است.
در تبصره های ماده فوق می خوانیم:
اصولاً افراد در انتخاب نام کوچک خود به هنگام تغییر نام در محاکم آزاد هستند مگر اینکه نام انتخابی مشمول موانعی از جمله؛
1) دارای عناوین و القاب باشد.
2) نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی گردد.
3) نام های زننده و مستهجن
4) نام های نامتناسب با جنس
تشخیص مصادیق نام های ممنوعه به عهده مأمور ثبت احوال و به موجب نظام نامه سجل احوال است (ماده 977 قانون مدنی)
بنابراین در صورت فقدان موانع فوق، شخص قادر به انتخاب نام کوچک به کیفیات مقرری که در ادامه به آنان خواهیم پرداخت، خواهد بود.
لازم به ذکر است چنانچه نام فردی از مصادیق موارد فوق بوده و به دنبال تغییر آن باشد، می تواند با مراجعه به محکمه صالح اقدام نماید.
همچنین اگر نام زائد و غیرضروری یا ناشی از اشتباه در سجل فرد باشد و حتی اگر به موجب تغییر جنسیت خواستار تغییر نام باشد، از طریق همان محکمه می تواند اقدام نماید (بند 5 و 4 ماده 3 قانون ثبت احوال)
آیا انتخاب نام های تکراری که قبلاً از جانب افراد دیگر برگزیده شده اند، امکان پذیر است؟
در پاسخ به این سؤال که ممکن است ذهن خواننده محترم را به چالش بکشاند، باید گفت طبق فرهنگ اسلامی و دینی ما و قوانین موضوعه کشورمان منعی برای آن نداریم و بنابراین اگر نام در دسته نام های ممنوعه نباشد، مانعی برای انتخاب ندارد.
مرجع صالح به رسیدگی به درخواست تغییر نام:
مرجع صالح به رسیدگی نام های کوچک ممنوعه طبق بند 4 ماده 3 قانون ثبت احوال، هیأت حل اختلاف میباشد و چنانچه تغییر نام هایی ناخوشایند مانند (قوچی) و یا غیرموجه باشد در صلاحیت محاکم دادگستری می باشد. با توجه به اختلافات از باب صلاحیت، دیوان عالی کشور طی رأی وحدت رویه شماره 504 مورخ 10/02/1366 به تأیید این امر پرداخت.
لازم به ذکر است طبق دستورالعمل شورای عالی ثبت احوال مورخ 19/11/1390 اختیاراتی را مبنی بر صلاحیت سازمان ثبت احوال در مواردی که قانون به صراحت ذکر نکرده، داده است که به شرح ذیل می باشد:
1) مواردی که عدم مغایرت با قانون ثبت احوال باشد.
2) به منظور تسهیل کار مردم و کاستن از آمار دعاوی
3) با استدلال به این موضوع که تغییر نام خانوادگی که موضوعی مهم تر از تغییر نام کوچک است پس تغییر اسم کوچک به طریق اولی باید از اختیارات این سازمان باشد.
در کدام بازه سنی می توانیم نام خود را تغییر دهیم؟
شایان ذکر است مطابق با بند 7 دستورالعمل و تبصره آن، تغییر نام صرفاً یک بار و برای افراد 15 سال به بالا امکان پذیر بوده و در مورد افراد بین 15 تا 18 سال اخذ موافقت ولی یا سرپرست قانونی ضروری می باشد.
چگونه خواسته خود را مطرح نمائیم؟
با ارائه مدارک ذیل به راحتی نام خود را می توانید تغییر دهید:
1) تکمیل فرم درخواست تغییر نام
2) پرداخت هزینه بر طبق تعرفه (حال حاضر 1402)
3) تقدیم مدارک شناسایی و کپی آن ها
نمونه دادخواست درخواست تغییر نام:
خواهان: (مشخصات فرد درخواست دهنده)
خوانده: (اداره ثبت احوال شهرستان ——)
خواسته: تغییر نام از —– به ——
دلایل و مستندات: 1- تصویر شناسنامه 2- استشهادیه محلی 3- عنداللزوم شهادت شهود
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان —–
با سلام
احتراماً نظر به مدارک پیوست به استحضار می رساند؛
نام اینجانب در شناسنامه ——- بوده لیکن از ابتدای تولد در بین فامیل و دوستان و آشنایان با نام ——- شهرت دارم که نظر به مراتب دو نام داشتن مشکلات عدیده ای را در زندگی روزمره و محیط کار برای اینجانب فراهم نموده است. لازم به ذکر نام مستعار اینجانب دارای معنای والاتری نسبت به نام درج شده در شناسنامه بوده لذا نظر به مراتب تقاضای رسیدگی و صدور حکم به تغییر نام کوچک ثبت شده در شناسنامه از —– به —– مستند به ماده 995 قانون مدنی و ماده 20 قانون ثبت احوال مورد استدعا می باشد.
