جرایم و مجازاتهای سرقت چیست ؟
سرقت در ماده 267 قانون مجازات اسلامی ایران به عنوان ربودن مال متعلق به غیر تعریف شده است. به عبارت دیگر ، سرقت به معنای برداشتن مال دیگری به صورت پنهانی و بدون رضایت صاحب مال است.
انواع جرایم و مجازاتهای سرقت
1- سرقت حدی :
سرقت حدی در قانون مجازات اسلامی به عنوان یکی از جرایم مستوجب حد است.این نوع سرقت شامل شرایط خاصی است که در صورت تحقق، مجازات سنگینی به دنبال دارد.
شرایط اصلی سرقت حدی:
با توجه به (ماده 268 قانون مجازات اسلامی )سرقت در صورتیکه دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است :
الف- شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد. منظور از مالیت داشتن این است که شیء دارای ارزش اقتصادی و قابل داد و ستد باشد. به عبارت دیگر، شیء باید در روابط مردم دارای ارزش اقتصادی باشد و بتوان آن را خرید و فروش کرد.
برای مثال، ربودن اشیایی که مالیت ندارند مانند هوا، آب دریا، یا مشروبات الکلی که به لحاظ شرعی و قانونی ارزش ندارند، سرقت محسوب نمیشود.
ب- مال مسروق در حرز باشد. حرز به معنای محل امن و مطمئنی است که مالک برای حفظ مال خود از دستبرد دیگران انتخاب کرده است. به عبارت دیگر، مال باید در جایی قرار داشته باشد که عرفاً به عنوان محل حفاظت و نگهداری آن شناخته شود، مانند صندوق، گاوصندوق، یا اتاق قفل شده.
اگر مال مسروق در حرز نباشد، سرقت حدی محسوب نمیشود و مجازات آن نیز متفاوت خواهد بود.
پ- سارق هتک حرز کند. هتک حرز به معنای نقض غیرمجاز حرز است. به عبارت دیگر، سارق باید به طور غیرقانونی و بدون اجازه، محل امنی که مال در آن نگهداری میشود را بشکند یا باز کند. این عمل میتواند شامل تخریب دیوار، بالا رفتن از آن، باز کردن یا شکستن قفل و امثال آن باشد.
به عنوان مثال، اگر سارق قفل یک گاوصندوق را بشکند یا درب یک اتاق قفل شده را باز کند تا به مال دسترسی پیدا کند، این عمل هتک حرز محسوب می شود.
ت- سارق مال را از حرز خارج کند. به این معناست که سارق باید پس از هتک حرز (نقض غیرمجاز حرز)، مال را از محل امنی که در آن نگهداری میشده است، بیرون بیاورد. به عبارت دیگر، سارق باید مال را از جایی که به عنوان محل حفاظت و نگهداری آن شناخته میشود، خارج کند.
برای مثال، اگر سارق قفل یک گاوصندوق را بشکند و سپس پول یا اشیای قیمتی داخل آن را بردارد و از گاوصندوق خارج کند، این عمل به معنای خارج کردن مال از حرز است.
ث- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد. به این معناست که سارق باید به طور پنهانی و بدون اطلاع دیگران، حرز را نقض کند و مال را از آن خارج کند.
به عبارت دیگر، اگر سارق به طور آشکار و با اطلاع دیگران حرز را بشکند و مال را بردارد، این عمل سرقت حدی محسوب نمیشود. برای مثال، اگر سارق در روز روشن و در حضور دیگران قفل یک گاوصندوق را بشکند و پول داخل آن را بردارد، این عمل سرقت حدی نیست زیرا مخفیانه انجام نشده است.
ج- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد. به این معناست که اگر پدر یا پدربزرگ پدری مالی را از فرزند یا نوه خود بدزدد، این عمل سرقت حدی محسوب نمیشود و مجازات حدی برای آن اجرا نمیشود. این معافیت فقط شامل پدر و جد پدری میشود و سایر اعضای خانواده مانند مادر، مادربزرگ، برادر یا خواهر شامل این معافیت نمیشوند.
چ- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
برای مثال، اگر قیمت هر نخود طلای مسکوک ۱۰۰ هزار تومان باشد، ارزش مال مسروق باید حداقل ۴۵۰ هزار تومان باشد تا شرایط اجرای حد سرقت فراهم شود.
ح- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
به عنوان مثال، اگر کسی از یک پارک عمومی یا یک مسجد که وقف عام است، چیزی بدزدد، این سرقت حدی نیست زیرا مال مسروق از اموال عمومی یا وقف عام است.
خ- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد. به این معناست که اگر سرقت در شرایط قحطی و گرسنگی شدید انجام شود، مجازات حدی برای آن اجرا نمیشود.
به عبارت دیگر، اگر فردی به دلیل گرسنگی و نیاز شدید به غذا در زمان قحطی دست به سرقت بزند، این عمل سرقت حدی محسوب نمیشود و مجازات قطع دست برای آن اجرا نمیشود. این قانون به منظور رعایت شرایط انسانی و جلوگیری از مجازاتهای سخت در شرایط اضطراری وضع شده است.
د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضائی شکایت کند. به این معناست که صاحب مال باید به طور رسمی و قانونی، شکایت خود را به دادگاه یا مرجع قضایی مربوطه ارائه دهد و درخواست پیگیری و مجازات سارق را داشته باشد.
اگر صاحب مال از سارق شکایت نکند یا قبل از اثبات سرقت، سارق را ببخشد، شرایط اجرای حد سرقت فراهم نمیشود و مجازات حدی برای سارق اجرا نخواهد شد.
ذ- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد. به این معناست که صاحب مال از شکایت خود صرفنظر نکرده و خواستار پیگیری قانونی و اثبات جرم سرقت است. در این حالت، پرونده به جریان میافتد و در صورت اثبات سرقت، مجازاتهای قانونی برای سارق اعمال میشود.
ر- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد. به این معناست که اگر مال دزدیده شده قبل از اینکه سرقت به طور قانونی و رسمی اثبات شود، به دست مالک بازگردانده شود، شرایط اجرای حد سرقت فراهم نمیشود.
به عبارت دیگر، اگر سارق قبل از اینکه سرقتش در دادگاه اثبات شود، مال را به صاحب اصلی آن بازگرداند، مجازات حدی برای او اجرا نخواهد شد.
ز- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید. به این معناست که اگر مال دزدیده شده قبل از اینکه جرم سرقت به طور قانونی و رسمی اثبات شود، به مالکیت سارق درآید، شرایط اجرای حد سرقت فراهم نمیشود.
به عبارت دیگر، اگر سارق قبل از اثبات جرم، مال مسروق را به نحوی به نام خود کند یا به مالکیت خود درآورد، مجازات حدی برای او اجرا نخواهد شد.
ژ- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد. به این معناست که اگر مالی که دزدیده شده است، خود قبلاً به طور غیرقانونی سرقت شده یا غصب شده باشد، سرقت حدی محسوب نمیشود و مجازات حدی برای آن اجرا نمیشود.
به عبارت دیگر، اگر کسی مالی را که قبلاً دزدیده شده یا به زور از مالک اصلی گرفته شده است، بدزدد، این عمل سرقت حدی نیست زیرا مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب است.
مجازات سرقت حدی
باتوجه به ماده 287 قانون مجازات اسلامی مجازات سرقت حدی به شرح زیر است :
الف ـ در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.
ب ـ در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.
پ ـ در مرتبه سوم، حبس ابد است.
ت ـ در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد.
تبصره ۱ ـ هرگاه سارق، فاقد عضو متعلق قطع باشد، حسب مورد مشمول یکی از سرقتهای تعزیری میشود.
تبصره ۲ ـ درمورد بند (پ) این ماده و سایر حبسهایی که مشمول عنوان تعزیر نیست هرگاه مرتکب حین اجرای مجازات توبه نماید و مقام رهبری آزادی او را مصلحت بداند با عفو ایشان از حبس آزاد میشود. همچنین مقام رهبری میتواند مجازات او را به مجازات تعزیری دیگری تبدیل نماید.
نمونه شکوائیه سرقت طلا
به نام خدا
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام
اینجانب [نام شاکی] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و ساکن [آدرس کامل]، به استحضار میرساند که در تاریخ [تاریخ وقوع جرم]، فردی به نام [نام متهم] فرزند [نام پدر متهم] به شماره ملی [شماره ملی متهم]، اقدام به سرقت طلاهای اینجانب به ارزش [مبلغ اموال] نموده است.
دلایل مالکیت طلا:
1-فاکتور خرید: فاکتور خرید طلا به نام اینجانب که در تاریخ [تاریخ خرید] از فروشگاه [نام فروشگاه] خریداری شده است.
2-شهادت شهود: شهادت دو نفر از دوستان و اعضای خانواده که شاهد خرید و استفاده این طلاها توسط اینجانب بودهاند.
3-عکسها و فیلمها: عکسها و فیلمهایی که اینجانب در مناسبتهای مختلف با این طلاها گرفتهام و تاریخ آنها مشخص است.
با توجه به اینکه شرایط سرقت حدی مطابق با ماده 278 قانون مجازات اسلامی محقق شده است، از جنابعالی تقاضا دارم تا ضمن بررسی دقیق موضوع، نسبت به تعقیب و مجازات متهم اقدام لازم را مبذول فرمایید.
با تشکر [نام و نام خانوادگی شاکی] [تاریخ تنظیم شکواییه] [امضا]
2-سرقت تعزیری
سرقت تعزیری به سرقتی گفته میشود که شرایط لازم برای سرقت حدی را نداشته باشد. به عبارت دیگر، اگر سرقتی واجد شرایط مندرج در ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی نباشد، به عنوان سرقت تعزیری شناخته می شود.
سرقت تعزیری به دو نوع ساده و مشدد تقسیم می شود:
سرقت تعزیری ساده :
به سرقتی گفته میشود که تحت شرایط خاصی واقع نشده باشد. به عبارت دیگر، این نوع سرقت شامل مواردی است که در آن سارق به تنهایی و بدون استفاده از سلاح یا تهدید، اقدام به ربودن مال دیگری میکند.
مثال: فردی در یک فروشگاه شلوغ، بدون اینکه کسی متوجه شود، یک گوشی موبایل را از جیب یک مشتری دیگر میدزدد. این نوع سرقت به عنوان سرقت تعزیری ساده شناخته میشود.
مجازات سرقت تعزیری ساده شامل حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال و تا 74 ضربه شلاق است.
سرقت مشدده:
سرقت مشدده به سرقتی گفته میشود که با شرایط خاصی همراه باشد که مجازات آن را تشدید میکند. این شرایط شامل موارد زیر است:
الف-سرقت در شب:
یکی از انواع سرقتهای مشدد است که به دلیل وقوع در شب، مجازات سنگینتری نسبت به سرقت در روز دارد. طبق ماده ۶۵۴ قانون مجازات اسلامی، اگر سرقت در شب انجام شود و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و حداقل یکی از آنها حامل سلاح (چه به صورت ظاهر و چه به صورت مخفی) باشد، مجازات آنها حبس از پنج تا پانزده سال و تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود.
این نوع سرقت به دلیل شرایط خاصی که دارد، از جمله وقوع در شب و احتمال بیشتر ایجاد ترس و وحشت در قربانیان، با مجازات شدیدتری مواجه میشود. هدف از این مجازاتهای سنگین، جلوگیری از وقوع چنین جرایمی و حفظ امنیت عمومی است.
ب-سرقت مقرون به آزار:
به سرقتی گفته میشود که در آن سارق در حین ارتکاب جرم، مالباخته را مورد آزار و اذیت قرار دهد. این آزار و اذیت میتواند به صورت جسمی یا روانی باشد و باید همزمان با سرقت رخ دهد، نه قبل یا بعد از آن.
بر اساس ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی، اگر سرقت مقرون به آزار باشد یا سارق مسلح باشد، مجازات آن حبس از سه ماه تا ده سال و تا ۷۴ ضربه شلاق است. اگر در حین سرقت، جرحی نیز به مالباخته وارد شود، سارق به حداکثر مجازات مذکور محکوم میشود.
شرایطی که میتواند سرقت را مقرون به آزار کند شامل موارد زیر است:
آزار جسمی: مانند ضرب و جرح مالباخته.
آزار روانی: مانند تهدید به آسیب رساندن به مالباخته یا خانواده او.
استفاده از سلاح: چه به صورت ظاهر و چه به صورت مخفی.
تهدید به افشای اطلاعات شخصی یا حیثیتی: مانند تهدید به افشای اطلاعات خصوصی مالباخته.
این نوع سرقت به دلیل ایجاد ترس و وحشت بیشتر در مالباخته و جامعه، با مجازاتهای سنگینتری مواجه است.
ج-سرقت مسلحانه:
به سرقتی گفته میشود که در آن سارق یا سارقان از سلاح گرم یا سرد استفاده میکنند. این نوع سرقت به دلیل استفاده از سلاح و ایجاد ترس و وحشت بیشتر در قربانیان، مجازات سنگینتری نسبت به سایر انواع سرقت دارد
طبق ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی، اگر سرقت مسلحانه در شب انجام شود و سارقان دو نفر یا بیشتر باشند و حداقل یکی از آنها سلاح (ظاهر یا مخفی) حمل کند و کسی را ضمن سرقت آزار یا تهدید کند، مجازات آنها حبس از پنج تا بیست سال و تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود. همچنین طبق ماده 652 قانون مجازات اسلامی، اگر سرقت مسلحانه مقرون به آزار و اذیت باشد، مجازات آن حبس از سه ماه تا ده سال و تا ۷۴ ضربه شلاق است.
شرایطی که میتواند سرقت را مسلحانه کند شامل موارد زیر است:
حمل سلاح گرم یا سرد: مانند تفنگ، چاقو، قمه و غیره.
آزار و اذیت قربانی: چه به صورت جسمی و چه به صورت روانی.
تهدید به استفاده از سلاح: حتی اگر سلاح به کار گرفته نشود، ولی تهدید به استفاده از آن وجود داشته باشد.
این نوع سرقت به دلیل خطرات بالایی که برای جامعه دارد، با مجازاتهای سنگینتری مواجه است تا از وقوع چنین جرایمی جلوگیری شود.
نمونه شکوائیه سرقت خودرو:
به نام خدا
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام
اینجانب [نام شاکی] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی] و ساکن [آدرس کامل]، به استحضار میرساند که در تاریخ [تاریخ وقوع جرم]، فردی به نام [نام متهم] فرزند [نام پدر متهم] به شماره ملی [شماره ملی متهم]، اقدام به سرقت خودرو اینجانب به ارزش [مبلغ خودرو] نموده است.
دلایل مالکیت خودرو:
1-سند مالکیت: سند مالکیت خودرو به نام اینجانب که در تاریخ [تاریخ خرید] از نمایشگاه [نام نمایشگاه] خریداری شده است.
2-بیمهنامه: بیمهنامه خودرو به نام اینجانب که نشاندهنده مالکیت و استفاده از خودرو توسط اینجانب است.
3-شهادت شهود: شهادت دو نفر از دوستان و اعضای خانواده که شاهد خرید و استفاده این خودرو توسط اینجانب بودهاند.
با توجه به اینکه شرایط سرقت تعزیری مطابق با ماده 661 قانون مجازات اسلامی محقق شده است، از جنابعالی تقاضا دارم تا ضمن بررسی دقیق موضوع، نسبت به تعقیب و مجازات متهم اقدام لازم را مبذول فرمایید.
با تشکر [نام و نام خانوادگی شاکی] [تاریخ تنظیم شکوائیه] [امضا]
تفاوتهای سرقت تعزیری و سرقت حدی:
1-منشأ مجازات:
مجازات سرقت حدی بر اساس احکام شرعی و مجازات سرقت تعزیری بر اساس قوانین حکومتی تعیین میشود.
2-شرایط وقوع:
سرقت حدی نیاز به شرایط خاصی دارد که در صورت عدم وجود هر یک از آنها، سرقت به عنوان تعزیری شناخته میشود.
3-مجازات:
مجازات سرقت حدی شامل قطع عضو و اعدام است، در حالی که مجازات سرقت تعزیری شامل حبس، شلاق، و جریمه نقدی است.
نقش شاکی و متهم در پرونده های سرقت:
در پروندههای سرقت، شاکی و متهم هر کدام نقشهای مهم و مشخصی دارند:
نقش شاکی
1-ارائه شکایت:
شاکی کسی است که ادعا میکند مال او به سرقت رفته است و با ارائه شکایت به مراجع قضایی، فرآیند قانونی را آغاز میکند.
2-ارائه مدارک و شواهد:
شاکی باید مدارک و شواهدی که نشاندهنده وقوع سرقت و ارتباط آن با متهم است را به مراجع قضایی ارائه دهد.
3-مطالبه ضرر و زیان:
شاکی میتواند ضرر و زیان ناشی از سرقت را از متهم مطالبه کند و دادگاه موظف است در صورت اثبات جرم، حکم به جبران خسارت صادر کند.
4-رضایت یا عدم رضایت:
رضایت شاکی میتواند تأثیر زیادی در تخفیف مجازات متهم داشته باشد. در برخی موارد، رضایت شاکی میتواند منجر به کاهش یا حتی سقوط مجازات شود.
نقش متهم
1-دفاع از خود:
متهم حق دارد از خود در برابر اتهامات وارده دفاع کند و وکیل بگیرد تا از حقوق قانونی خود بهرهمند شود.
2-ارائه مدارک و شواهد:
متهم میتواند مدارک و شواهدی که نشاندهنده بیگناهی او است را به دادگاه ارائه دهد.
3-پذیرش یا رد اتهام:
متهم میتواند اتهام وارده را بپذیرد یا آن را رد کند و در هر دو صورت، دادگاه موظف است بر اساس شواهد و مدارک موجود تصمیمگیری کند.
4-تحمل مجازات:
در صورت اثبات جرم، متهم باید مجازات تعیینشده توسط دادگاه را تحمل کند. این مجازات میتواند شامل حبس، شلاق، جریمه نقدی و یا سایر مجازاتهای تعزیری باشد.
تاثیر سرقت بر جامعه و راه های پیشگیری:
سرقت تأثیرات گستردهای بر جامعه دارد و میتواند به جنبههای مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی و روانی آسیب برساند.
در اینجا به برخی از این تأثیرات و راههای پیشگیری از سرقت اشاره میکنیم:
تأثیرات سرقت بر جامعه
افزایش ناامنی:
سرقت باعث افزایش احساس ناامنی در جامعه میشود و اعتماد عمومی را کاهش میدهد.
هزینههای اقتصادی:
سرقت هزینههای زیادی را به جامعه تحمیل میکند، از جمله هزینههای مربوط به پیشگیری، پیگیری و مجازات سارقان، و همچنین خسارتهای مالی به قربانیان.
آسیبهای روانی:
قربانیان سرقت ممکن است دچار ترس، اضطراب و استرس شوند که میتواند تأثیرات منفی بر سلامت روانی آنها داشته باشد.
کاهش کیفیت زندگی:
افزایش سرقت میتواند منجر به کاهش کیفیت زندگی در جامعه شود، زیرا افراد مجبور به اتخاذ تدابیر امنیتی بیشتری میشوند که ممکن است هزینهبر و زمانبر باشد.
راههای پیشگیری از سرقت
افزایش آگاهی عمومی:
آموزش و اطلاعرسانی به مردم درباره راههای پیشگیری از سرقت میتواند نقش مهمی در کاهش وقوع این جرم داشته باشد.
استفاده از تجهیزات امنیتی:
نصب دوربینهای مداربسته، سیستمهای هشداردهنده و قفلهای ایمن میتواند به کاهش سرقت کمک کند.
تقویت نیروی پلیس:
افزایش تعداد و کارایی نیروهای پلیس و گشتهای امنیتی میتواند به پیشگیری از سرقت کمک کند.
بهبود شرایط اقتصادی:
کاهش فقر و بیکاری میتواند به کاهش انگیزههای اقتصادی برای ارتکاب سرقت کمک کند.
تقویت روابط اجتماعی:
ایجاد و تقویت روابط اجتماعی و همبستگی بین افراد جامعه میتواند به کاهش وقوع سرقت کمک کند، زیرا افراد بیشتر مراقب یکدیگر خواهند بود.
با اتخاذ این تدابیر و همکاری همهجانبه، میتوان به کاهش وقوع سرقت و افزایش امنیت در جامعه کمک کرد.
برای پیگیری و شکایت از سرقت، به کجا مراجعه کنیم:
کلانتری:
اولین قدم برای گزارش سرقت، مراجعه به نزدیکترین کلانتری است. در کلانتری، گزارش سرقت ثبت میشود و پلیس تحقیقات اولیه را آغاز میکند.
دادسرا:
پس از ثبت گزارش در کلانتری، شاکی باید به دادسرای عمومی و انقلاب مراجعه کند و شکایت خود را به صورت رسمی ثبت کند. دادسرا مسئول بررسی و پیگیری پروندههای کیفری است.
دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
برای تسهیل در روند شکایت، شما میتوانید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکایت خود را ثبت کنید. این دفاتر به شما کمک میکنند تا شکایت خود را به صورت الکترونیکی و بدون نیاز به مراجعه حضوری به دادسرا ثبت کنید.
خدمات وکلا و مشاوران حقوقی سخن آرا در زمینه سرقت:
اگر شما یا اطرافیانتان قربانی سرقت شدهاید و به دنبال راهنمایی و مشاوره حقوقی هستید، مرجع وکلا و مشاوران سخن آرا آماده است تا با تیمی از وکلای مجرب و متخصص در زمینه جرایم کیفری، به شما کمک کند. ما در سخن آرا با ارائه مشاورههای حقوقی دقیق و حرفهای، شما را در تمامی مراحل پیگیری پرونده سرقت همراهی میکنیم.
خدمات سخن آرا در زمینه سرقت:
مشاوره حقوقی تخصصی: ارائه مشاورههای حقوقی در زمینه سرقت و راههای پیگیری قانونی آن.
تنظیم شکواییه: کمک به تنظیم و ارائه شکواییه به مراجع قضایی.
پیگیری پرونده: پیگیری پروندههای سرقت در دادسراها و دادگاههای کیفری.
دفاع از حقوق شما: دفاع از حقوق شما در تمامی مراحل دادرسی و تلاش برای بازپسگیری اموال مسروقه.
برای دریافت مشاوره و شروع پیگیری پرونده خود، با ما تماس بگیرید و از خدمات حرفهای ما بهرهمند شوید.