ضرب و جرح

ضرب به عملی گفته می شود که به موجب آن آثاری مانند کوفتگی، ورم، کبودی، سرخی، سیاه شدن و پیچ خوردن  بدون خونریزی و شکستگی ایجاد گردد و جرح به عملی گفته می شود که سبب از هم گسیختگی بافت های بدن فرد شده و منجر به ایجاد بریدگی و پارگی گردد و اغلب با خونریزی همراه است مانند پارگی پوست، شکستن استخوان، نقص یا قطع عضو و …

ضرب و جرح عمدی:

به موجب ماده 290 قانون مجازات اسلامی، جنایات عمدی شامل موارد ذیل می باشد:

الف) زمانی که شخص قصد وارد آوردن جنایتی را داشته باشد، آن جنایت عمدی است مانند فردی که قصد قطع پای دیگری را داشته باشد.

ب) هرگاه شخص عملی را عمدا مرتکب گردد که نوعاً موجب جنایت شود، حتی اگر قصد وارد کردن جنایت را نداشته باشد. به عنوان مثال شخصی دیگری را از ارتفاع پرت می کند و شخص فلج می شود در چنین حالتی شخص قصد فلج کردن او را نداشته اما عمل شخص که همان پرت کردن از ارتفاع است نوعاً موجب جنایت شده است.
ج)  هرگاه شخص نه قصد وارد آوردن جنایت را داشته باشد و نه عملی که مرتکب می شود نسبت به افراد متعارف، نوعا موجب جنایت است اما نسبت به مجنی علیه به دلیل ضعف، بیماری، پیری و… موجب جنایت می گردد به شرط آنکه جانی نسبت به وضع شخص آگاه بوده باشد. به عنوان مثال شخص فرد پیری را می ترساند و این امر موجب سکته ناقص در او می گردد.

د) شخص قصد وارد کردن جنایت را داشته اما شخص خاصی مدنظرش نبوده است. مانند بمب گذاری

تبصره 1: در بند(ب) عدم آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات گردد و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی است مگر جنایت واقع شده فقط به علت حساسیت زیاد موضع آسیب، واقع شده باشد و حساسیت زیاد موضع آسیب نیز غالباً شناخته شده نباشد که در این صورت آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات شود و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت نمی‌شود.

تبصره 2: در بند(پ) باید آگاهی و توجه مرتکب به اینکه کار نوعاً نسبت به مجنیٌ علیه، موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن می‌شود ثابت گردد و درصورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت نمی‌شود.

عناصر تشکیل دهنده جرم ضرب و جرح عمدی:

الف) عنصر قانونی: به موجب ماده ۶۱۴ در کتاب پنجم از قانون مجازات اسلامی “هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضاء یا منتهی به مرض دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی‌علیه گردد در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به حبس درجه شش محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می شود.

تبصره: در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد، مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.”

ب) عنصر مادی: در واقع همان نمود خارجی یا تبلور عمل پیش بینی شده مرتکب در عالم خارج و ماده می باشد که به صورت کبودی، شکستگی، قطع عضو یا … ظاهر می گردد.   

ج) عنصر معنوی: همان قصد مجرمانه ای است که مجرم در هنگام انجام جرم داشته و از قبل نیت آن را در ذهن پرورانده و در زمان وقوع جرم آن را محقق می نماید که شامل علم و سوء نیت و انگیزه مرتکب است.

نحوه اثبات ضرب و جرح عمدی:

) دو بار اقرار ضارب

2) شهادت شهود

3) نظریه پزشکی قانونی

4) فیلم و عکس یا ادله اثبات ادعا

5) سوگند یا قسامه

6) علم قاضی

نکته: در خصوص سوگند یا قسامه باید لوث وجود داشته باشد، لوث بدین معنی است که با توجه به روند رسیدگی و قرائن پرونده برای قاضی ظن و گمان ایجاد شده اما هیچ مدرکی وجود نداشته باشد. 

مجازات ضرب و جرح عمدی:

مستنداً به ماده 614 قانون مجازات اسلامی، در صورتی که قصاص امکان نداشته باشد، قانونگذار دو تا پنج سال حبس برای این جرم پیش بینی نموده است لیکن مطابق قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری میزان مجازات این جرم تغییر کرده است و مرتکب جرم به حبس درجه شش یعنی شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

همچنین در صورت تقاضای آسیب دیده، مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می گردد.

برای اینکه جرح موجب قصاص شود می بایست شرایط عمومی قصاص وجود داشته باشد و در صورتی حکم به قصاص داده می شود که جرم عمدی بوده و مرتکب جرم پدر یا از اجداد پدری فرد آسیب دیده نباشد و نیز مجنیٌ علیه هم عاقل و در دین با مرتکب مساوی باشد.

در قصاص می بایست موارد ذیل رعایت شود؛

1) محل عضو مورد قصاص با مورد جنایت یکی باشد.

2) قصاص با مقدار جنایت مساوی باشد.

3) قصاص موجب تلف جانی با عضو دیگر نباشد.

4) قصاص عضو سالم در مقابل عضو ناسالم نباشد.

5) تساوی اعضا در اصلی بودن اعضا

6) در قصاص عضو زن و مرد برابرند و مرد مجرم به سبب نقص عضو یا جرحی که به زن وارد می آورد به قصاص عضو مانند آن محکوم می شود.

ضرب و جرح غیرعمدی :

ضرب و جرح غیرعمدی بدین معناست که شامل تعاریف ضرب و جرح عمدی نشود و نه قصد و سوء نیتی وجود داشته باشد و نه نوعاً کشنده باشد.

لذا در صورتی که مرتکب قصد انجام جنایت را نداشته باشد و صدمه وارده نیز کشنده مطلق و نوعی نباشد، ضرب و جرح غیرعمد محسوب شده و مرتکب تنها به پرداخت دیه محکوم خواهد شد.

دفاع مشروع در ضرب و جرح :

دفاع مشروع از جمله علل موجهه جرم است و مطابق قانون دفاع مشروع بدین معناست که هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس، عرض، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع با رعایت مراحل دفاع مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب می شود، درصورت اجتماع شرایط زیر مجازات نمی شود:

1) رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد.

2) خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد.

3) دفاع مستند به قرائن معقول یا خوف عقلایی باشد.

4) توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملاً ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر مؤثر واقع نشود.

علاوه بر موارد ذکر شده در دفاع مشروع، سن، شخصیت، اخلاق، مرد یا زن بودن فرد نیز در نظر گرفته می شود.

نکته: چنانچه اثبات و احراز شود که مرتکب در حال دفاع مشروع بوده است، عنوان جرم از عمل او برداشته می­شود در نتیجه آن شخص مجرم نیست و هیچگونه مجازاتی هم ندارد.

تفاوت ضرب و شتم با ضرب و جرح :

شتم به معنای ناسزا گفتن است و در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان توهین و قذف تعریف و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است و به لحاظ مواد قانونی به توهین ساده و مشدد تقسیم می گردد.

دیه ضرب و جرح در ماه های حرام :

اگر جرم ضرب و جرح در ماههای حرام مانند رجب، ذیعقده، ذی حجه، محرم صورت گیرد دیه مرتکب جرم تغلیظ نمی شود یعنی یک سوم به میزان دیه اضافه نمی شود، زیرا تغلیظ دیه فقط مختص قتل است.

آیا جرم ضرب و جرح عمدی قابل گذشت است ؟

از آنجایی که نیاز به شکایت شاکی خصوصی جهت به جریان افتادن پرونده وجود دارد، و در صورتی که مجازات آن قصاص باشد، و جرم در حدی نباشد که موجبات اخلال در نظم و امنیت عمومی را ایجاد نماید، مجازات قصاص قابل گذشت می باشد و شاکی می تواند در هر مرحله از رسیدگی و حتی در زمان اجرای حکم از شکایت خود گذشت کند.

مرجع صالح به رسیدگی به جرم ضرب و جرح :

رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاه کیفری محل وقوع جرم می باشد.

نمونه شکوائیه ضرب و جرح :

شاکی: مشخصات شخص آسیب دیده  

مشتکی عنه: مشخصات مرتکب جرم

اتهام: ایراد ضرب و جرح عمدی

دلایل و مستندات: گواهی پزشکی قانونی- شهادت شهود- تحقیق و معاینه محل- فیلم و عکس از زمان وقوع حادثه

تاریخ و نشانی محل وقوع جرم:

دادستان محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان ——-

با سلام

احتراماً با تقدیم شکایت حاضر مستحضر می دارد که؛

اینجانب جهت خرید پوشاک به مجتمع تجاری —- در مورخ —- مراجعه نمودم و مشتکی عنه نیز همزمان با بنده وارد پارکینگ مجتمع شده و به دلیل جای پارک خودرو با بنده درگیر و اینجانب را مورد ضرب و جرح قرار دادند که تصاویر دوربین مدار بسته و گواهی پزشکی قانونی و شهادت شهود حاضر در صحنه مؤید صدق ادعای اینجانب است.

لذا تقاضای تعقیب و مجازات کیفری و صدور حکم محکومیت مشارالیه از آن مقام محترم قضایی را استدعا دارم.

قوانین حقوقی