مطالبه نفقه زوجه

نفقه در لغت به معنی هزینه، خرج و خرجی است، همچنین می توان آن را به صورت انفاق و کمک کردن از باب نیکوکاری معنی کرد. در ماده 1107 قانون مدنی نفقه به این صورت بیان شده است: «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض. در واقع نفقه تامین هزینه های زندگی زن توسط شوهر است و ملاک میزان نفقه وضعیت زن است.

برای اینکه زن مستحق دریافت نفقه گردد دو شرط لازم است :

اولین شرطی که زن مستحق نفقه گردد بر طبق ماده 1106 قانون مدنی وقوع عقد دایم است و در ازدواج موقت نفقه زن بر عهده شوهر قرار نمی گیرد مگر اینکه ضمن عقد شرط شده باشد و در خصوص آن توافق صورت گیرد.

شرط دوم بر طبق ماده 1108 قانون مدنی ادای وظایف زوجیت است. در اصطلاح حقوقی به زنی که از انجام وظایف زناشویی امتناع کند ناشزه گفته می شود. البته صرف مخالفت با همسر باعث ناشزه شدن زن نمی گردد و نیاز به امتناع از انجام وظایف زوجیت بدون مانع شرعی است. به عنوان مثال عدم زندگی زن با همسر خود در یک منزل بدون اذن دادگاه را می توان نشانه امتناع از وظایف زوجیت دانست.

آیا زنی که در عده است مستحق نفقه می باشد؟

عده طلاق: در ماده 1109 قانون مدنی به این موضوع اشاره شده است: نفقه مطلقه رجعیه بر عهده ی شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد. لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.

به عبارت دیگر در عده طلاق رجعی، زن در حکم زوجه بوده و مستحق نفقه است و جز در مورد عمل به وظیفه زناشویی که در این دوران قبل از رجوع مرد مجاز نمی باشد، باید در برابر سایر تعلیمات شوهر در خصوص زندگی تمکین نماید و در منزل مشترک با همسر خود زندگی نماید. ولی در انواع دیگر طلاق به زن نفقه ای تعلق نمی گیرد مگر اینکه زن باردار باشد که در این صورت مرد موظف است تا زمان وضع حمل نفقه زن را پرداخت نماید.

عده وفات: در قانون مدنی در ماده 1110 در خصوص نفقه در عده وفات این چنین بیان شده است که: در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است تامین می گردد.

این ماده مقرر می دارد که نفقه زن باید از اقاربی که نفقه به عهده آنان است پرداخت گردد و این یعنی زن مستحق دریافت نفقه از ارث و اصل ترکه نمی باشد چرا که به محض فوت مرد، رابطه زوجیت منحل می شود و زوج تکلیفی به پرداخت نفقه آینده زن ندارد و اموال مرد پس فوت متعلق حق ورثه قرار می گیرد. البته در خصوص پرداخت نفقه در عده وفات به زنی که باردار است جای بحث دارد و برخی بر این عقیده هستند که زن حق نفقه از سهم الارث جنین را دارد.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای مطالبه نفقه

این دعوا را می توان در شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده یا محل سکونت خواهان مطرح نمود. البته با توجه اینکه دعوای مطالبه نفقه با دعوای الزام زوجه به تمکین ارتباط دارد، در صورت وجود دعوای الزام به تمکین هر دو پرونده در دادگاه مطرح می گردند.

نمونه دادخواست مطالبه نفقه

خواهان (مشخصات زوجه)

خوانده (مشخصات زوج)

خواسته: مطالبه نفقه از تاریخ …………لغایت صدور رای  وفق نظر کارشناس

 با سلام احتراماً به استحضار عالی می رساند :اینجانب …………..  به موجب عقدنامه شماره …………. مورخ …………..دفتر ثبت ازدواج شماره………… به عقد دائم خوانده محترم در آمده و زندگی مشترک را آغاز نموده ایم و زوج علی رغم دستور شرع و قانون مبنی بر پرداخت نفقه ، از پرداخت نفقه اجتناب نموده است. علی هذا با عنایت به مطالب معروض و به استناد مواد 1102، 1106،1107و1111قانون مدنی تقاضای صدور حکم مبنی بر پرداخت نفقه از تاریخ ……….. لغایت صدور رای وفق نظر کارشناس  مورد استدعاست.