طلاق به عنوان یکی از حقوق زوجین در عقد نکاح محسوب می‌شود که شرایط مختلفی دارد. در ادامه، مراحل طلاق و حقوق زوجه را به‌طور کامل بررسی خواهیم کرد.
ازدواج به عنوان مقدس‌ترین عقد و یا همان عمل حقوقی در نظر شرع شناخته شده است. طلاق در نقطه مقابل ازدواج، به عنوان یک عمل حقوقی نامحبوب در شرع در نظر گرفته می‌شود. اما نکته‌ای که در مورد این عمل حقوقی وجود دارد، مربوط به شرایط روحی و وضعیت زوجه است.
سؤال اینجاست که آیا زوجه باید به هر قیمتی در یک ازدواج که از آن رضایت ندارد، باقی بماند؟ باید این سؤال را از شرع مقدس پرسید: به چه قیمتی باید از این عمل حقوقی نامحبوب پرهیز کرد؟ خداوند همان‌طور که ازدواج را برای وصال دو معشوق قرار داده، جدایی را نیز برای ادامه‌ی زندگی سالم و پرنشاط زوجه تشریع کرده است.
مراحل طلاق از نظر قانونی
طلاق یک عمل حقوقی است که قانون‌گذار نسبت به آن سخت‌گیری‌های زیادی در نظر گرفته و هدف از این محدودیت‌ها، حفظ بنیان خانواده و جلوگیری از تصمیمات هیجانی است. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از هر تصمیمی، از جلسات مشاوره روانشناسی استفاده شود.
مراحل طلاق مطابق با فقه اسلامی نیز تعریف شده است. در شریعت، طلاق یک ایقاع (عمل حقوقی یک‌جانبه) محسوب می‌شود و در حالت عادی در اختیار مرد است. با این حال، در شرایط خاص یا با درج شروط ضمن عقد، زن نیز می‌تواند این حق را داشته باشد.
۱. شناخت انواع طلاق
قبل از شروع مراحل طلاق، باید بدانید طلاق در قانون ایران انواع مختلفی دارد که هرکدام مراحل و شرایط خاص خود را دارند:
- طلاق توافقی: زن و مرد با توافق کامل درباره جدایی و مسائل مالی و حضانت فرزند
- طلاق از طرف مرد: مرد درخواست طلاق می‌دهد و باید حقوق مالی زن را پرداخت کند
- طلاق از طرف زن: زن با دلایل قانونی و اثبات آن می‌تواند درخواست طلاق دهد
۲. مشاوره قبل از طلاق (اجباری)
قانون حمایت خانواده، قبل از صدور حکم طلاق، زوجین را ملزم به شرکت در جلسات مشاوره خانواده می‌کند. هدف این جلسات، بررسی امکان سازش و حفظ زندگی مشترک است.
۳. ثبت دادخواست طلاق
طلاق توافقی
زوجین یا وکلایشان، درخواست طلاق را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می‌کنند. ثبت در سامانه ثنا و دریافت نوبت مشاوره نیز لازم است.
طلاق از طرف مرد یا زن
درخواست طلاق توسط طرف درخواست‌دهنده (مرد یا زن) به صورت کتبی در دفاتر خدمات قضایی ثبت می‌شود.
۴. بررسی و رسیدگی دادگاه خانواده
دادگاه خانواده پرونده را بررسی و جلسات رسیدگی را برگزار می‌کند:
- در طلاق توافقی: توافق‌نامه‌ها بررسی می‌شود و حکم صادر می‌گردد.
- در طلاق از طرف مرد: پرداخت حقوق مالی زن بررسی می‌شود.
- در طلاق از طرف زن: دلایل قانونی باید توسط زن اثبات شود.
۵. صدور حکم طلاق
پس از بررسی کامل مدارک و ادله، قاضی دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند. این حکم می‌تواند مشروط به پرداخت حقوق مالی یا رعایت توافقات خاص باشد.
۶. ثبت طلاق و اجرای صیغه طلاق
پس از صدور حکم قطعی طلاق:
- زوجین باید به دفترخانه طلاق مراجعه کنند.
- صیغه طلاق جاری و ثبت رسمی در دفتر ثبت ازدواج و طلاق انجام می‌شود.
۷. مسائل مالی و حضانت پس از طلاق
در این مرحله، مسائل مالی از جمله پرداخت مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و همچنین حضانت و ملاقات فرزندان مورد توجه است. این موارد در توافق‌نامه طلاق توافقی یا حکم دادگاه ذکر می‌شود و لازم‌الاجراست.
مدارک لازم برای شروع مراحل طلاق
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین
- سند ازدواج
- برگه معرفی به مرکز مشاوره (برای طلاق توافقی)
- مدارک مربوط به دلایل طلاق (در صورت طلاق از طرف زن)
نکات مهم برای تسریع روند طلاق
- تهیه و ارائه کامل مدارک
- مشاوره گرفتن از وکیل متخصص خانواده
- همکاری کامل زوجین در طلاق توافقی
- پیگیری دقیق پرونده در دفاتر قضایی و دادگاه
سوالات متداول در رابطه با مراحل طلاق
مراحل طلاق بدون حضور زوجین به چه صورت می باشد؟
در برخی موارد زوجین ترجیح می‌دهند که شخصاً در دادگاه حاضر نشوند. در این حالت با دادن وکالت رسمی به وکیل طلاق، تمام مراحل قانونی بدون حضور آن‌ها انجام می‌شود.
طلاق در دوران بارداری امکان پذیره؟
در این دوره طلاق با محدودیت مواجه است و صدور حکم باید با اطلاع از بارداری و پس از رعایت عده قانونی انجام شود.
آیا در هر زمانی می‌توان طلاق گرفت؟
در بیشتر مواقع، زوجه می‌تواند در هر زمان پس از عقد دائم، درخواست طلاق بدهد؛ مگر در برخی شرایط خاص مثل دوران بارداری که دارای محدودیت‌هایی است. همچنین طلاق صرفاً مخصوص عقد دائم است و در عقد موقت نیازی به طی مراحل طلاق وجود ندارد.
اگر به‌طور قطعی تصمیم به جدایی گرفته‌اید، هرچه زودتر باید اقدام کنید؛ چرا که پروسه طلاق زمان‌بر است.
مراحل طلاق در شرایط خاص چطوریه؟
در برخی از پرونده‌ها، طلاق در شرایط ویژه‌ای اتفاق می‌افتد. مثلاً در حالتی که زوجه در همان صبح روز ازدواج درخواست طلاق دهد یا توسط زوج از خانه بیرون انداخته شود. در این حالت، زوجه باید بلافاصله با پلیس تماس گرفته و صورت‌جلسه تنظیم کند.
تنظیم صورت‌جلسه باعث می‌شود روند طلاق سریع‌تر پیش برود و زوجه همچنان مستحق دریافت نفقه خواهد بود.
آیا پس از سال‌ها زندگی مشترک هم می‌توان طلاق گرفت؟
بله، پس از سال‌ها زندگی مشترک نیز امکان طلاق برای زوجین وجود دارد. یکی از دلایل اصلی طلاق در این مرحله، شرایط دشوار زندگی یا همان عسر و حرج است.
چگونه باید درخواست طلاق را به دادگاه ارائه دهیم؟
اولین مرحله از طلاق، ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این دادخواست باید با دلایل قانونی همراه باشد تا از رد شدن آن جلوگیری شود.