تفاوت فسخ قرارداد با انفساخ آن

فسخ و انفساخ یکی از شیوه‌هایی است که قانونگذار برای انحلال قرارداد در نظر گرفته است. 

فسخ قرارداد مستلزم اعلام اراده یکی از طرفین قرارداد بوده که معمولا به صورت شرط ضمن عقد برای طرفین در نظر گرفته می‌شود، درحالیکه انفساخ قرارداد نیازی به اعلام اراده ندارد بلکه به لحاظ رخ دادن یک حادثه (به حکم قانون یا ناشی از توافق طرفین)، قرارداد به خودی منحل می‌شود.

تقابل فسخ و انفساخ:

فسخ و انفساخ، از جمله اصطلاحات حقوقی هستند که در برخی موارد از جمله در قراردادهای تنظیمی در دفاتر املاک، به اشتباه، بجای یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند و همین امر، باعث بروز مشکلات متعدد در طرح دعوا می گردد. از این رو شناسایی این دو اصطلاح و نیز اصطلاحات مشابه می تواند برای وکلاء جوان و دانشجویان حقوق و عموم مردم مفید واقع شود.

معنا و مفهوم فسخ:

فسخ در لغت به معنی ویران ساختن و از بین بردن بکار رفته است و در اصطلاح حقوقی به عملی گفته می شود که موجب از بین رفتن عقد یا قرارداد می گردد با این وصف که حتما بایست این عمل، «اعلام» گردد. به عبارت دیگر، زمانی قرارداد به سبب فسخ، از بین می رود که این فسخ به طرف قرارداد اعلام شود

معنا و مفهوم انفساخ:

انفساخ در لغت به معنای انحلال قهری بکار رفته است. در علم حقوق، انفساخ و منفسخ دارای یک معنا بوده و از نظر حقوقی، انفساخ یا منفسخ به معنای از بین رفتن عقد یا قرارداد گفته می شود با این وصف که نیازی به اعلام اراده نیست. در واقع، در این فرض، چنانچه در قرارداد، شرطی وجود داشته باشد که ضمانت اجرای آن، انفساخ قرارداد در نظر گرفته شده باشد در این صورت، به محض اینکه به شرط عمل نشود قرارداد به صورت خودکار و خودبخود از بین می رود.

معنا و مفهوم اقاله:

در علم حقوق، نام دیگر اقاله، «تفاسخ» می باشد. اقاله یا تفاسخ به معنی آن است که طرفین قرارداد با توافق یکدیگر اقدام به از بین بردن عقدی نمایند که خود آنرا ایجاد نموده اند.
بنابراین، بر خلاف فسخ و انفساخ، در اقاله یا تفاسخ، از بین رفتن قرارداد تنها با اراده و توافق طرفین عقد امکانپذیر است و هیچ گاه یکی از طرفین عقد نمی تواند آنرا اقاله نماید.

شباهت های فسخ و انفساخ:

وجه اشتراک این دو اصطلاح حقوقی در این است که:

• هر دو موجب از بین رفتن عقد می گردند؛
• ⁠هر دو باید در دادگاه ثابت شوند؛
• ⁠هر دو ناظر به عقد یا قرارداد صحیح می باشند؛
• ⁠از زمان انعقاد عقد تا حدوث فسخ یا انفساخ، آن عقد یا قرارداد صحیح است؛
• ⁠هر دو از حیث پرداخت هزینه دادرسی، جزء دعاوی مالی محسوب می گردند.

تفاوت های فسخ و انفساخ:

وجه افتراق این دو اصطلاح به شرح ذیل می باشد:

• فسخ نیازمند اعلام اراده است اما انفساخ به صورت خودبخود حاصل می شود؛
• ⁠اعلام فسخ باید به قید فوریت اعلام شود اما تایید انفساخ مستلزم فوریت نیست؛
• ⁠حق فسخ پس از ایجاد آن، قابل اسقاط است اما انفساخ، بلحاظ آنکه به محض شرایط، حاصل می شود غیرقابل اسقاط است.

فسخ بهتر است یا انفساخ؟

به نظر وکلاء بنیاد حقوقی سخن آرا، درج حق فسخ در قراردادها بهتر از درج انفساخ می باشد چراکه در فسخ، از بین رفتن یا پابرجا ماندن قرارداد، در اختیار دارنده حق فسخ بوده که بسته به شرایط و اوضاع و احوال، چنانچه ابقاء قرارداد، به سود وی باشد می تواند از حق فسخ، عدول نماید و اگر از بین رفتن قرارداد با ارجح تشخیص دهد می تواند آنرا از بین ببرد. پس بهتر آن است که در قراردادها، بجای بکارگیری اصطلاح انفساخ، از عبارت فسخ استفاده کنیم.

چگونه دعوای فسخ و انفساخ را مطرح کنیم:

چنانچه قصد طرح دعوا در خصوص فسخ یا انفساخ داشتید می بایست این دعوا را در دادگاه مطرح نمود. بنابراین، شورای حل اختلاف، فاقد صلاحیت می باشد.
برای طرح این دعوا، بهتر آن است که ابتدا بموجب اظهارنامه، فسخ یا انفساخ قرارداد را اعلام نماییم و سپس با تقدیم دادخواست، «تایید» فسخ یا انفساخ را از دادگاه بخواهیم.
از آنجا که فسخ و انفساخ، مربوط به عقود و قراردادها می باشد از این رو، طرح این دعوا، صرفا می تواند توسط طرفین قرارداد مطرح شود حتی اگر حق فسخ در قرارداد به شخص ثالث اعطاء شده باشد چرا که ثالث فقط حق «اعلام» فسخ را خواهد داشت و طرح دعوای تایید فسخ تنها با طرفین قرارداد است.

نوشته شده توسط: دکتر عباس پهلوان زاده