جرم تهدید و مجازات انواع تهدید

هنگامی که فرد، شخص دیگری را نسبت به انجام فعلی یا عملی ناپسند بترساند، به این عمل ترساندن، تهدید اطلاق می گردد.لازم به ذکر است این عمل باید یک رفتار غیر قانونی و نامشروع باشد. بطور مثال: اگر شخصی به دیگری بگوید اگر عملی را که از تو می خواهم انجام ندهی، تو را خواهم کشت، این عمل فرد، تهدید بوده و مستوجب مجازات می باشد.در قانون مجازات اسلامی ایران، جرم تهدید به وضوح تعریف شده و برای مرتکبین آن مجازات‌های مشخصی در نظر گرفته شده است

جرم تهدید چیست؟ (ماده 669 قانون مجازات اسلامی)

بر اساس ماده 669 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به ضررهای نفسی (جانی)، شرفی، مالی و یا افشای سری کند، اعم از اینکه در مقام مطالبه یا وصول وجه یا مال یا انجام دادن کاری یا خودداری از انجام دادن امری باشد یا نباشد، در صورت تحقق شرایط قانونی، جرم تهدید محقق می‌شود.

نکته مهم این است که برای تحقق جرم تهدید، لازم نیست که تهدیدکننده توانایی عملی کردن تهدید خود را داشته باشد، بلکه صرف ایجاد هراس و بیم در تهدیدشونده کفایت می‌کند. همچنین، این جرم می‌تواند به صورت شفاهی، کتبی، یا از طریق اشارات و حرکات انجام شود. برای تحقق این جرم، لزومی به وقوع ضرر نیست؛ صرف تهدید به وقوع ضرر کافی است.

مواد قانونی جرم تهدید

جرم طی مواد 668 و 669 قانون مجازات اسلامی، جرم انگاری گردیده است.برای اینکه عملی به عنوان “جرم تهدید” شناخته شود، سه رکن اصلی باید وجود داشته باشد:

رکن قانونی

مطابق ماده 668 قانون مجازات اسلامی: “هر کس با جبر و قهر یا با اکراه و تهدید، دیگری را ملزم به دادن نوشته یا سند یا امضاء و یا مهر نماید و یا سندی و نوشته ای که متعلق به او یا سپرده به او می باشد را از وی بگیرد، به حبس از 3 ماه تا 2 سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.”

لازم به توضیح است تنها زمانی جرم تهدید مشمول این ماده خواهد بود که حتماً نتیجه یعنی اخذ سند یا نوشته محقق گردد و اگر گرفتن سند یا نوشته محقق نشود، رفتار مرتکب مشمول ماده 669 قانون مجازات اسلامی می گردد.

قانونگذار طی ماده 669 قانون مجازات اسلامی در تعریف تهدید مقرر نموده: “هر گاه کسی، دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا 74 ضربه یا زندان از 2 ماه تا 2 سال محکوم خواهد شد.

مطابق ماده 669 وقوع جرم تهدید منوط به تحقق نتیجه نبوده و جرم تعیین شده در این ماده مذکور، یک جرم مطلق است و به هیچ عنوان نیازی به عملی نمودن تهدید توسط تهدیدکننده نمی باشد.

رکن مادی

شامل فعل یا ترک فعلی است که در قانون جرم شناخته شده است. در جرم تهدید، رکن مادی عبارت است از هر گونه عملی (گفتار، نوشتار، اشاره و…) که موجب ترس و وحشت در فرد شود و او را از حیث جان، مال، آبرو یا افشای اسرار مورد تهدید قرار دهد.

رکن معنوی (سوء نیت)

به معنای قصد مجرمانه فاعل در ارتکاب جرم است. در جرم تهدید، رکن معنوی به معنای قصد و نیت تهدیدکننده برای ایجاد ترس و هراس در بزه دیده است. این قصد می‌تواند شامل قصد مطالبه چیزی یا صرفاً قصد ایجاد ضرر باشد.

انواع تهدید

تهدید می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد که هر کدام ممکن است تبعات حقوقی متفاوتی داشته باشند:

• تهدید جانی (نفسی): شامل تهدید به قتل، نقص عضو، ضرب و جرح و هرگونه آسیب جسمانی.
• تهدید شرفی (آبرویی): شامل تهدید به افشای اسرار خصوصی، انتشار تصاویر یا اطلاعات آبروبر، و هر گونه اقدامی که حیثیت و آبروی فرد را خدشه‌دار کند.
• تهدید مالی: شامل تهدید به تخریب اموال، سرقت، کلاهبرداری، یا هرگونه ضرر و زیان مالی.
• تهدید به افشای سر: شامل تهدید به افشای اطلاعات محرمانه یا اسرار فردی که می‌تواند برای او تبعات منفی داشته باشد.
• تهدید در فضای مجازی: با گسترش استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، تهدید از طریق فضای مجازی (مانند تلگرام، اینستاگرام، واتساپ، ایمیل، یا پیامک) نیز بسیار شایع شده است. این نوع تهدید نیز مشمول همین قوانین است و قابل پیگرد قانونی است؛ برای مثال، تهدید به انتشار تصاویر خصوصی در فضای مجازی یا هک کردن حساب کاربری، جرم محسوب می‌شود.

راه های اثبات جرم

1) اقرار متهم: اقرار به معنای اعتراف متهم به ارتکاب جرم نزد مقام قضایی می باشد و مطابق ماده 172 قانون مجازات اسلامی یک مرتبه اقرار نزد مقام قضایی در خصوص جرم تهدید کفایت می کند.

2) شهادت شهود: شهادت در قانون به معنای خبر دادن شخصی غیر از شاکی و متهم در پرونده شکایت کیفری بر وقوع جرم می باشد. در خصوص جرم تهدید نیاز به شهادت 2 مرد نزد مقام قضایی می باشد.

3) علم قاضی: علم قاضی عبارت است از یقین حاصله قاضی از مستندات بیّن مضبوط در پرونده و این بدان معناست که اگر قاضی یقین و اطمینان از وقوع جرم حاصل نموده باشد، می تواند متهم را محکوم به مجازات ارتکاب جرم مذکور نماید.

شرایط دقیق‌تر تحقق جرم تهدید

برای تشخیص اینکه یک عمل، تهدید محسوب می‌شود یا خیر، معیارهایی وجود دارد:

عدم نیاز به توانایی یا وقوع ضرر: همانطور که پیشتر اشاره شد، برای تحقق جرم تهدید، نیازی نیست که تهدیدکننده توانایی عملی کردن تهدید خود را داشته باشد یا اینکه ضرری واقعاً به تهدیدشونده وارد شود؛ صرف بیان تهدید و ایجاد ترس کافی است.

معیار عرفی در تشخیص تهدید: برای اینکه یک تهدید، جرم محسوب شود، لازم نیست حتماً فرد تهدیدشونده واقعاً از آن ترسیده باشد، بلکه معیار، ایجاد ترس و هراس در یک فرد متعارف و عادی جامعه است. یعنی اگر یک شخص منطقی و معمولی در شرایط مشابه، از آن تهدید بترسد، جرم محقق شده است.

مشروط بودن تهدید: حتی اگر تهدید به صورت مشروط بیان شود (مثلاً “اگر فلان کار را نکنی، به تو آسیب می‌رسانم” یا “اگر پول را ندهی، آبرویت را می‌برم”)، باز هم جرم تهدید محقق شده است.

مجازات جرم تهدید

مطابق ماده 669 قانون مجازات اسلامی، مجازات جرم تهدید عبارت است از:

• شلاق تا 74 ضربه
• یا حبس از یک ماه تا یک سال

قاضی با توجه به شرایط پرونده، شخصیت طرفین، شدت تهدید و آثار آن، یکی از این دو مجازات یا هر دو را تعیین می‌کند. لازم به ذکر است که این مجازات‌ها تعزیری هستند، به این معنی که میزان آن‌ها در حدود قانونی، قابل تغییر توسط قاضی است.

مرجع صالح به رسیدگی به جرم تهدید

در خصوص جرم تهدید، مرجع رسیدگی دادسرا و دادگاه کیفری محل وقوع جرم می باشد.

اگر تهدید به صورت تلفنی باشد، محل وقوع جرم جایی است که نتیجه این اقدام در آن جا محقق شده باشد. بطور مثال اگر شخصی که ساکن تهران است، شخصی را که ساکن کرج می باشد، بصورت تلفنی تهدید نماید، محل وقوع جرم، شهر کرج بوده و مرجع صالح به رسیدگی به آن، دادسرای عمومی و انقلاب کرج و همچنین دادگاه کیفری 2 کرج می باشد.

نکات حقوقی مهم در خصوص جرم تهدید

• جنبه عمومی و خصوصی: جرم تهدید دارای جنبه عمومی است. به این معنی که حتی اگر شاکی خصوصی (فرد تهدیدشونده) رضایت دهد و از شکایت خود صرف نظر کند، دادستان می‌تواند از جنبه عمومی جرم، تعقیب و مجازات متهم را پیگیری کند. با این حال، رضایت شاکی خصوصی می‌تواند در کاهش مجازات یا تخفیف آن توسط قاضی مؤثر باشد.
• قابلیت گذشت: این جرم از جمله جرایم غیرقابل گذشت محسوب می‌شود؛ یعنی تعقیب و محاکمه آن با گذشت شاکی متوقف نمی‌شود.
• نقش دادستان: به دلیل جنبه عمومی جرم، دادستان به عنوان نماینده جامعه، وظیفه پیگیری و تعقیب متهم را بر عهده دارد.

تمایز جرم تهدید با جرایم مشابه

بسیار مهم است که جرم تهدید را با سایر جرایم مشابه اشتباه نگیریم:

• تفاوت با توهین و افترا:
  • توهین: صرفاً شامل ناسزاگویی، فحاشی، یا هر عملی است که باعث تحقیر و خوار شمردن فرد شود و هیچ تهدیدی در آن نباشد.
  • افترا: به معنای انتساب یک جرم یا عمل خلاف قانون به دیگری است، در حالی که نتوان آن را اثبات کرد (مثل اینکه به دروغ بگوییم “فلانی دزد است”).
  • تهدید: همانطور که گفته شد، ارعاب به انجام یک عمل مضر در آینده است.
• تفاوت با اکراه و اجبار:
  • اکراه و اجبار: این اصطلاحات بیشتر در حوزه معاملات و قراردادها مطرح می‌شوند و به معنای وادار کردن فرد به انجام یک کار (معمولاً حقوقی) از طریق ترساندن است. در اکراه و اجبار، هدف، وادار کردن فرد به انجام کاری خاص است، در حالی که در تهدید، ممکن است صرفاً قصد ایجاد ترس و ضرر وجود داشته باشد.
• تفاوت با اخاذی (تحصیل مال نامشروع):
  • جرم اخاذی معمولاً با تهدید همراه است (مثلاً “اگر پول ندهی، آبرویت را می‌برم”). تفاوت اصلی این است که در اخاذی، هدف اصلی و نهایی تحصیل مال، وجه یا منفعت نامشروع است، در حالی که در تهدید، ممکن است صرفاً قصد ایجاد ترس و ضرر وجود داشته باشد و الزاماً مطالبه مالی در میان نباشد.
    

عوامل تشدید مجازات

در برخی موارد، بسته به شرایط ارتکاب جرم، مجازات تهدید می‌تواند تشدید شود:

تکرار جرم تهدید: سابقه قبلی در ارتکاب جرم تهدید یا سایر جرایم می‌تواند در تعیین مجازات توسط قاضی و تشدید آن مؤثر باشد.

نمونه شکوائیه تهدید:

تهدید با سلاح: اگر تهدید با استفاده از سلاح (اعم از سرد مانند چاقو یا گرم مانند اسلحه، حتی اگر قلابی باشد ولی در ایجاد ترس مؤثر باشد) صورت گیرد، مجازات آن می‌تواند سنگین‌تر باشد.

تهدید مقام رسمی یا ضابط قضایی: تهدید علیه قضات، وکلا، کارمندان دولت، یا ضابطین قضایی (مانند پلیس) در حین انجام وظیفه یا به دلیل آن، معمولاً مجازات سنگین‌تری دارد.

اگر تهدید شدید چه کاری انجام دهید؟

اگر مورد تهدید قرار گرفتید، در وهله اول حفظ آرامش مهم است. در صورت امکان و بدون به خطر انداختن خود، اقدام به جمع‌آوری شواهد کنید (مانند ذخیره پیامک‌ها، ضبط مکالمات، نگهداری ایمیل‌ها یا یادداشت‌برداری از تاریخ و زمان و محتوای تهدید). در برخی موارد، عدم پاسخگویی به تهدیدکننده می‌تواند مفید باشد، اما این تصمیم بستگی به نوع و شدت تهدید دارد.

نمونه شکواییه برای تهدید

شاکی: (مشخصات فرد تهدید شده)

مشتکی عنه: (مشخصات فرد تهدیدکننده)

موضوع: تهدید به ضرب و جرح

زمان و مکان محل وقوع جرم: (تاریخ و نشانی محلی که متهم اقدام به تهدید فرد نموده است)

دلایل: 1- تصویر پیامک های ارسالی              2- شهادت شهود

شرح شکایت:

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان …………………

اینجانب …………….. در تاریخ ……………… با آقای …………… به واسطه معرفی یکی از اقوام جهت ازدواج آشنا شده ام. طبق توافق خانواده ها مقرر شد مدت کوتاهی به سبب آشنایی با اخلاق و رفتار یکدیگر، در ارتباط باشیم. پس از طی مدت و به دلیل عدم تفاهم این رابطه از ناحیه بنده قطع گردید و به درخواست ازدواج مشارالیه جواب منفی دادم. متأسفانه پس از گذشت مدت زمان 6 ماه مشارالیه به طور مستمر با ارسال پیامک تهدیدآمیز اینجانب را تهدید به ضرب و جرح، آسیب به صورت از طریق اسیدپاشی و … می نماید که تصویر پیامک های ارسالی و صدای ضبط شده ایشان موجود می باشد.

علیهذا با عنایت به مراتب معروضه و اینکه مشارالیه باعث ایجاد مشکلات بسیاری در زندگی اینجانب و خانواده­ام گردیده و آسیب روحی و روانی شدیدی را برای بنده به همراه داشته، تقاضای تعقیب و مجازات کیفری مشارالیه را از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم.