دعوای استرداد لاشه چک زمانی مطرح می گردد که شخص مدعی است که وجه چک را پرداخت کرده است ولی چک هنوز در دست دارنده چک است. در مواردی که چک برای انجام قراردادی تحویل دارنده آن می گردد ولی به هر دلیلی قرارداد منجر به انجام کار نمی شود و صادر کننده چک قصد دارد چک را پس بگیرد. همچنین ممکن است چک به عنوان ضمانت یا امانت تحویل داده شده باشد و شخص دارنده از استرداد آن خودداری نماید.
ماده ۱۹۸ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی بیان می دارد: «در صورتی که حق یا دینی بر عهده کسی ثابت شد، اصل بر بقای آن است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود» از این ماده می توان نتیجه گرفت که وجود چک در دست شخص دارنده نشان دهنده این اصل که پرداخت صورت نگرفته و صادر کننده چک مدیون است، لذا برای اثبات پرداخت دین نیاز است که مدارکی دال بر پرداخت چک یا مدارکی که نشان دهد دارنده مستحق دریافت وجه چک نیست ارائه گردد. این مدارک می تواند شامل رسید پرداخت وجه یا فسخ نامه قرارداد کاری باشد.
از آنجایی که امروزه چک به عنوان مهمترین سند تجاری محسوب می گردد و طرح دعوی در خصوص چک نیازمند آشنایی کامل به قوانین مربوط به آن است، بنیاد حقوقی سخن آرا با کادری متخصص و مجرب و با بهره مندی از بهترین وکلای پایه یک دادگستری، آماده ارائه خدمات و مشاوره حقوقی در کرج و تهران می باشد.
آمار پرونده‌های مرتبط با چک:
طبق آمار منتشر شده، اجرای قانون جدید چک از سال 1400 تا 1402 منجر به افزایش 78 درصدی ورود پرونده‌ها به محاکم شده است. این افزایش نشان‌دهنده نقش مهم چک در مسائل مالی و حقوقی است و اهمیت پرداختن به موضوعاتی نظیر استرداد لاشه چک را تقویت می‌کند. همچنین، کاهش چک‌های برگشتی به دلیل قوانین جدید، تاثیر قابل توجهی در کاهش اختلافات حقوقی مرتبط داشته است
مثال ۱: پرونده مرتبط با اثبات پرداخت
در یکی از دعاوی موفق، صادرکننده چک ادعا داشت که بدهی خود را به طور کامل تسویه کرده است، اما دارنده چک از بازگرداندن لاشه آن خودداری می‌کرد. دادگاه پس از بررسی مدارک مانند رسید بانکی و پیامک‌های توافق، به نفع صادرکننده رأی داد و حکم استرداد لاشه چک صادر شد.
نتیجه: این پرونده نشان داد که ارائه مدارک معتبر کلید موفقیت در دعاوی استرداد است.
مثال ۲: مشکل اختلاف در اعتبار اسناد
در پرونده‌ای دیگر، صادرکننده چک برای اثبات تسویه بدهی، به شاهدان و قرارداد اولیه استناد کرد. دارنده چک ادعا داشت که مبلغ توافق شده به طور کامل پرداخت نشده است. دادگاه پس از احضار شاهدان و بررسی اسناد مالی، به نفع صادرکننده حکم داد و دارنده ملزم به بازگرداندن لاشه چک شد.
نتیجه: اعتبار اسناد و شهادت شهود نقش مهمی در این دعاوی ایفا می‌کند.
مثال ۳: استرداد لاشه چک در پی اصلاح قانون جدید
در موردی دیگر، شاکی توانست با استناد به قانون جدید چک که ثبت تراکنش‌ها را در سامانه صیاد اجباری کرده است، ثابت کند که مبلغ چک از حسابش کسر شده است. دارنده چک، پس از اثبات تسویه حساب، لاشه چک را به دادگاه ارائه داد و پرونده مختومه شد.
نتیجه: استفاده از ابزارهای جدید مانند سامانه صیاد روند دعاوی را تسهیل می‌کند.
مرجع صالح به رسیدگی
دعوای استرداد لاشه چک بر اساس نظریه مشورتی سال ۱۳۹۹ یک دعوای غیرمالی است و هنگام ثبت دادخواست هزینه پرداختی بر اساس دعاوی غیرمالی است و مبلغ چک تاثیری در هزینه ها ندارد. و دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی می باشد.
برای طرح این دعوا ارسال اظهارنامه ضروری نیست ولی در مواردی می توان با ارسال اظهارنامه چک را دریافت کرد و نیازی به طرح دعوا نباشد.
نکته حایز اهمیت در خصوص اجرای حکم استرداد لاشه چک این است که پس از صدور حکم قطعی مبنی بر الزام طرف مقابل به استرداد لاشه چک، اگر دارنده چک را مسترد ننماید و حکم را اجرا نکند، دادگاه از چک مذکور رفع اثر می نماید.
نمونه دادخواست استرداد لاشه چک
خواهان: (مشخصات صادرکننده چک)
خوانده: (مشخصات حامل چک یا فردی که چک در نزد او می باشد)
خواسته: استرداد لاشه چک شماره ——– به مبلغ ———
دلایل: شهادت شهود، پیش فاکتور (سایر مدارک در جهت اثبات ادعا)
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی
احتراما به استحضار عالی می رساند به موجب ذیل پیش فاکتور شماره ——- مورخ ——– مبلغ ——— ریال طی یک فقره چک به شماره ——– عهده بانک —— از حساب جاری بنده بابت پیش فاکتور مذکور تحویل خوانده محترم گردید. با توجه به اینکه پیش فاکتور مذکور منجر به تحویل کالا نگردیده و در حضور شهود ابطال شده است و مقرر گردید چک مذکور به بنده مسترد گردد. علی رغم ارسال اظهارنامه خوانده محترم از استرداد آن اجتناب نموده است.
علی الهذا با عنایت به مطالب معروض تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر استرداد چک شماره —— مورد استدعاست.
