عسر و حرج یکی از مفاهیم مهم و کلیدی در حقوق خانواده ایران است که به زن این امکان را می‌دهد تا در شرایطی که ادامه زندگی مشترک برای او دشوار و غیرقابل تحمل باشد، حتی بدون رضایت مرد، درخواست طلاق کند. این قاعده فقهی و قانونی، با هدف حمایت از حقوق زنان و جلوگیری از تحمیل مشقات غیرقابل تحمل، در قانون مدنی ایران گنجانده شده است.
عسر و حرج یعنی چه؟ (معنی عسر و حرج در طلاق)
«عسر» به معنای سختی، دشواری و مشقت است و «حرج» به معنای تنگی و در تنگنا قرار گرفتن. در اصطلاح حقوقی و فقهی، و به طور خاص در مبحث طلاق، عسر و حرج به حالتی گفته می‌شود که ادامه زندگی مشترک، برای زوجه با مشقت همراه باشد و تحمل آن، عرفاً دشوار باشد. به عبارت دیگر، زن در وضعیتی قرار گیرد که ادامه زندگی با شوهرش، به حدی برای او سخت و زیان‌آور است که باقی ماندن در آن وضعیت، به ضرر جسمی یا روحی اوست و زن از این بابت در تنگنا و مشقت قرار می‌گیرد. تشخیص مصادیق عسر و حرج بر عهده دادگاه است که با توجه به عرف، شرایط زن و شواهد موجود، تصمیم‌گیری می‌کند.
فلسفه وجود عسر و حرج در قانون
قانونگذار اسلامی و به تبع آن قانون مدنی ایران، با در نظر گرفتن مبانی عدالت و انصاف، اصل را بر این قرار داده که مرد حق طلاق را دارد. اما برای جلوگیری از سوءاستفاده از این حق و حمایت از زن در شرایطی که زندگی به جهنم تبدیل شده است، قاعده عسر و حرج را وضع کرده است. این قاعده در واقع راهی برای خروج زنان از بن‌بست‌های حقوقی و زندگی‌های زناشویی غیرقابل تحمل است. فلسفه اصلی آن، حفظ کرامت انسانی زن و جلوگیری از ظلم و ستمی است که ممکن است به دلیل پافشاری مرد بر ادامه زندگی، بر او وارد شود.
مصادیق عسر و حرج در قانون مدنی
ماده ۱۱۵۳ قانون مدنی ایران به مصادیق عسر و حرج اشاره کرده است. این ماده بیان می‌دارد: “در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق کند. هرگاه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد، زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.”
قانون در تبصره این ماده، برخی از مصادیق را به عنوان نمونه ذکر کرده است، نه به عنوان موارد انحصاری. این بدان معناست که هر مورد دیگری که دادگاه تشخیص دهد موجب عسر و حرج زن است، می‌تواند مبنای صدور حکم طلاق قرار گیرد.
مهم‌ترین مصادیق عسر و حرج که در تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی به آن‌ها اشاره شده، عبارتند از:
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت ۶ ماه متوالی و بدون عذر موجه: اگر مرد بدون دلیل قانع‌کننده و به مدت طولانی (حداقل شش ماه پشت سر هم) زندگی مشترک را ترک کند، زن می‌تواند به دلیل عسر و حرج درخواست طلاق دهد.
- اعتیاد زوج به هر نوع مواد مخدر یا ابتلای او به مشروبات الکلی و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن: در صورتی که اعتیاد مرد به حدی باشد که به اساس زندگی مشترک خلل وارد کند و ترک آن نیز ممکن نباشد، برای زن عسر و حرج ایجاد می‌شود.
- محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر: اگر مرد به جرمی محکوم شود و حداقل به مدت پنج سال یا بیشتر به زندان بیفتد، ادامه زندگی برای زن دشوار خواهد شد.
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد: خشونت فیزیکی یا روانی مداوم و غیرقابل تحمل از سوی مرد، از بارزترین مصادیق عسر و حرج است.
- ابتلا زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا جسمانی که زندگی مشترک را برای طرف مقابل غیرقابل تحمل نماید: بیماری‌های جدی و لاعلاج مرد که ادامه زندگی را برای زن بسیار سخت کند، می‌تواند موجب عسر و حرج شود.
- عقیم بودن زوج: اگر مرد عقیم باشد و این موضوع برای زن غیرقابل تحمل باشد، از مصادیق عسر و حرج شناخته می‌شود.
- عدم پرداخت نفقه: در صورتی که مرد علیرغم توانایی، از پرداخت نفقه زن خودداری کند و این امر موجب سختی معیشت زن شود.
- ازدواج مجدد زوج بدون اجازه زوجه: در صورتی که مرد بدون اجازه همسر اول خود ازدواج مجدد کند و این امر برای زن غیرقابل تحمل باشد، می‌تواند دلیل عسر و حرج قرار گیرد.
- اثبات کراهت شدید و غیرقابل تحمل زوجه از زوج: اگر زن به دلیل رفتارهای مرد (مانند فحاشی، هتک حیثیت، بی‌بندوباری و…) از او کراهت شدیدی پیدا کند و ادامه زندگی برایش غیرممکن شود، می‌تواند از طریق عسر و حرج اقدام کند.
نکته مهم: این موارد حصری نیستند و قاضی می‌تواند با توجه به شرایط خاص هر پرونده و با رعایت عرف و موازین شرعی، سایر موارد را نیز از مصادیق عسر و حرج بداند.
روند اثبات عسر و حرج در دادگاه
برای اثبات عسر و حرج و گرفتن طلاق از این طریق، زن باید مراحل زیر را طی کند:
- تقدیم دادخواست طلاق: زن باید به دادگاه خانواده محل سکونت خود یا محل اقامت مرد، دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج را تقدیم کند.
- جمع‌آوری مدارک و شواهد (اثبات عسر و حرج با شاهد): زن باید تمام مدارک و شواهد لازم برای اثبات عسر و حرج را جمع‌آوری کند. شهادت شهود از مهم‌ترین و مؤثرترین راه‌های اثبات عسر و حرج است. افرادی که از وضعیت زندگی زن و رفتارهای مرد مطلع هستند و می‌توانند مشاهدات عینی خود را در دادگاه شهادت دهند، نقش کلیدی در اثبات ادعای زوجه دارند. علاوه بر شهود، این شواهد می‌تواند شامل:
- گزارش پزشکی قانونی (در موارد ضرب و شتم یا بیماری).
- گزارش کلانتری یا مراجع قضایی (در صورت وجود شکایات قبلی).
- مدارک مربوط به اعتیاد یا حبس مرد.
- پیامک‌ها، نامه‌ها، یا هرگونه مدرک دال بر سوء رفتار.
- سایر مستندات و قراین موجود.
- جلسات دادگاه: دادگاه با بررسی دادخواست، ادله و شواهد و شنیدن اظهارات طرفین، در مورد عسر و حرج تصمیم‌گیری می‌کند. گاهی ممکن است دادگاه زن و شوهر را به مشاور ارجاع دهد تا راهی برای سازش پیدا شود.
- صدور رأی: در صورتی که عسر و حرج زن برای دادگاه ثابت شود، دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند. در این صورت، حتی اگر مرد راضی به طلاق نباشد، دادگاه او را مجبور به طلاق می‌کند و اگر مرد از اجرای حکم خودداری کند، دادگاه خود اقدام به اجرای صیغه طلاق می‌نماید.
وضعیت مهریه در طلاق عسر و حرج (بذل مهریه در طلاق عسر و حرج)
یکی از سوالات رایج در مورد طلاق عسر و حرج، وضعیت مهریه زن است. بر خلاف طلاق خلع و مبارات که زن برای رهایی از زندگی مشترک، معمولاً تمام یا قسمتی از مهریه خود را به مرد می‌بخشد (بذل مهریه)، در طلاق به دلیل عسر و حرج، زن ملزم به بذل (بخشیدن) مهریه خود نیست.
در واقع، اگر عسر و حرج زن در دادگاه اثبات شود، دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند و زن حق مطالبه تمام مهریه خود را خواهد داشت. او می‌تواند در کنار درخواست طلاق، مهریه خود را نیز از مرد مطالبه کند. این موضوع، یکی از تفاوت‌های اساسی طلاق به دلیل عسر و حرج با طلاق‌های توافقی یا خلع است که در آن‌ها بذل مهریه معمولاً شرط اجرای طلاق از سوی زن است.
مراحل رسیدگی به درخواست طلاق ناشی از عسر و حرج
طلاق به دلیل عسر و حرج، فرآیندی حقوقی است که زن (زوجه) برای رهایی از زندگی مشترک طاقت‌فرسا، حتی بدون رضایت مرد، آن را آغاز می‌کند. پیگیری این نوع طلاق نیازمند رعایت مراحل قانونی و اثبات شرایط خاص در دادگاه است. در ادامه، گام به گام با این مراحل آشنا می‌شویم:
گام اول: جمع‌آوری مدارک و مستندات قوی
قبل از هر اقدامی، زن باید مدارک و شواهد محکمی را برای اثبات وجود عسر و حرج جمع‌آوری کند. همانطور که پیش‌تر گفته شد، صرف ادعا کافی نیست و دادگاه بر اساس دلایل و قراین موجود تصمیم می‌گیرد. این مدارک شامل:
- مدارک هویتی: شناسنامه و کارت ملی زوجه.
- سند ازدواج: اصل یا کپی مصدق عقدنامه.
- ادله اثبات عسر و حرج:
- شهادت شهود: مهم‌ترین و مؤثرترین دلیل. شاهدان باید از وضعیت زندگی و رفتارهای زوج (مرد) آگاه باشند و بتوانند مشاهدات عینی خود را در دادگاه شهادت دهند. حداقل دو شاهد عادل (کسی که گناه کبیره انجام نداده و بر صغیره اصرار ندارد) لازم است.
- گزارش پزشکی قانونی: در صورت وجود ضرب و شتم یا بیماری‌های جسمی و روانی.
- گزارش کلانتری یا مراجع قضایی: در صورت وجود سوابق خشونت، اعتیاد، سوء رفتار، یا شکایت‌های قبلی.
- مدارک مربوط به اعتیاد زوج: گواهی کمپ ترک اعتیاد، گزارش پلیس، یا شهادت افراد مطلع.
- مدارک مربوط به حبس زوج: گواهی زندان یا حکم قطعی حبس.
- مدارک مربوط به ترک انفاق: اگر زوج نفقه پرداخت نمی‌کند، مدارک مربوط به عدم پرداخت نفقه یا احکام الزام به پرداخت نفقه قبلی.
- گواهی پزشک متخصص: در موارد بیماری‌های صعب‌العلاج زوج.
- تصاویر، فیلم‌ها یا پیامک‌ها: در صورتی که دال بر سوء رفتار یا خشونت باشند و قابلیت استناد در دادگاه را داشته باشند.
- اظهارات طرفین در جلسات مشاوره: در صورت ارجاع به مشاور.
گام دوم: مراجعه به مراکز مشاوره خانواده (اجباری)
بر اساس قانون حمایت خانواده جدید، قبل از اقامه دعوای طلاق از سوی هر یک از زوجین، مراجعه به مراکز مشاوره خانواده مورد تأیید قوه قضائیه الزامی است. این مراکز تلاش می‌کنند تا طرفین را به صلح و سازش دعوت کنند. در صورتی که سازش حاصل نشود، مرکز مشاوره گواهی عدم امکان سازش را صادر می‌کند که این گواهی برای تقدیم دادخواست طلاق به دادگاه ضروری است.
گام سوم: تقدیم دادخواست طلاق به دادگاه خانواده
پس از دریافت گواهی عدم امکان سازش و جمع‌آوری مدارک، زن باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج را ثبت کند. در دادخواست باید به روشنی دلایل و مصادیق عسر و حرج توضیح داده شود و مدارک جمع‌آوری شده نیز پیوست شوند.
گام چهارم: تعیین وقت رسیدگی و جلسات دادگاه
پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع و وقت رسیدگی تعیین می‌شود. طرفین (زن و مرد) و وکلای آن‌ها (در صورت داشتن وکیل) برای شرکت در جلسات دادگاه احضار می‌شوند. در جلسات دادگاه:
- قاضی اظهارات زوجه را می‌شنود: زوجه باید دلایل و مصادیق عسر و حرج خود را به صورت کامل و واضح برای دادگاه شرح دهد.
- زوجه ادله خود را ارائه می‌دهد: مدارک، شهود و هر آنچه برای اثبات عسر و حرج جمع‌آوری کرده، به دادگاه ارائه می‌شود.
- اظهارات زوج شنیده می‌شود: مرد نیز فرصت دفاع از خود و ارائه توضیحات را دارد.
- تحقیق و بررسی توسط دادگاه: قاضی ممکن است برای اطمینان از صحت ادعاها، دستور تحقیق محلی، استعلام از مراجع مربوطه (مانند پزشکی قانونی یا پلیس) یا ارجاع به کارشناس را صادر کند.
- بررسی شهادت شهود: شهود معرفی شده از سوی زوجه در دادگاه حاضر شده و شهادت می‌دهند. قاضی شهادت آن‌ها را بررسی کرده و در مورد اعتبار آن‌ها تصمیم می‌گیرد.
گام پنجم: صدور رأی دادگاه
پس از تکمیل بررسی‌ها و اطمینان قاضی از وجود و اثبات عسر و حرج، دادگاه رأی به اجبار زوج به طلاق می‌دهد. در این مرحله:
- اگر زوج با حکم دادگاه، حاضر به طلاق همسرش شود، طلاق جاری می‌شود.
- اگر زوج از اجرای حکم خودداری کند، دادگاه رأساً و به نمایندگی از زوج، صیغه طلاق را جاری می‌کند و طلاق زن را ثبت می‌نماید. این نوع طلاق، طلاق بائن محسوب می‌شود و مرد حق رجوع به زن را در ایام عده ندارد.
گام ششم: فرجام‌خواهی و تجدید نظر (در صورت نیاز)
پس از صدور رأی بدوی، هر یک از طرفین (زن یا مرد) در صورت عدم رضایت از رأی، می‌توانند ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز) نسبت به آن اعتراض کرده و درخواست تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان را مطرح کنند. پس از رأی دادگاه تجدید نظر، در صورت وجود جهات قانونی، امکان فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور نیز وجود دارد.
نکات مهم و حیاتی
- صبر و پیگیری: پرونده‌های طلاق به دلیل عسر و حرج ممکن است زمان‌بر باشند و نیاز به صبر و پیگیری مستمر دارند.
- نقش وکیل: حضور یک وکیل متخصص در امور خانواده در تمامی مراحل این فرآیند، می‌تواند نقش بسزایی در تسریع و موفقیت پرونده داشته باشد. وکیل می‌تواند در جمع‌آوری مدارک، تنظیم دادخواست، ارائه دفاعیات و پیگیری‌های قضایی، بهترین راهنمایی را ارائه دهد.
- عدم نیاز به بذل مهریه: در طلاق به دلیل عسر و حرج، زن ملزم به بخشیدن مهریه خود نیست و می‌تواند همزمان با درخواست طلاق، مهریه و سایر حقوق مالی خود (مانند نفقه ایام عده، اجرت المثل و…) را نیز مطالبه کند.
نمونه دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج از طرف زوجه
این یک نمونه کلی از دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج است. توصیه اکید می‌شود که برای تنظیم دقیق و صحیح دادخواست متناسب با شرایط خاص پرونده خود، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. وکیل می‌تواند با توجه به جزئیات پرونده شما، دادخواستی قوی و مستدل تنظیم کند.
مشخصات دادخواست
بسمه تعالی
خواهان: (مشخصات کامل زوجه)
- نام و نام خانوادگی: [نام کامل زوجه]
- نام پدر: [نام پدر زوجه]
- کد ملی: [کد ملی زوجه]
- شماره تماس: [شماره تماس زوجه]
- نشانی کامل: [آدرس دقیق محل سکونت زوجه]
خوانده: (مشخصات کامل زوج)
- نام و نام خانوادگی: [نام کامل زوج]
- نام پدر: [نام پدر زوج]
- کد ملی: [کد ملی زوج]
- شماره تماس: [شماره تماس زوج (در صورت اطلاع)]
- نشانی کامل: [آدرس دقیق محل سکونت زوج]
وکیل/نماینده قانونی: (در صورت وجود وکیل، مشخصات وکیل)
- نام و نام خانوادگی: [نام کامل وکیل]
- شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه وکیل]
- نشانی دفتر: [آدرس دفتر وکیل]
خواسته: ۱. صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه (مستند به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی). ۲. مطالبه کلیه حقوق شرعی و قانونی زوجه (شامل مهریه عندالمطالبه، نفقه ایام عده، اجرت‌المثل ایام زوجیت و …) (در صورت تمایل به مطالبه همزمان).
دلایل و منضمات دادخواست: ۱. کپی مصدق سند نکاحیه (عقدنامه) شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه ازدواج] شهر [نام شهر]. 2. کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان. 3. گواهی عدم امکان سازش صادره از مرکز مشاوره خانواده [نام مرکز مشاوره] مورخ [تاریخ گواهی]. 4. [لیست مدارک اثبات عسر و حرج (مثلاً: شهادت شهود، گزارش پزشکی قانونی، گزارش کلانتری، حکم حبس، مدارک اعتیاد، اظهارنامه عدم پرداخت نفقه و…)] * [مثال: شهادت شهود (نام شهود در صورت تمایل)] * [مثال: کپی گزارش پزشکی قانونی به شماره … مورخ …] * [مثال: کپی پرونده قضایی/شکایت در خصوص ضرب و شتم به شماره …] * [مثال: کپی گواهی پزشکی مبنی بر بیماری صعب‌العلاج زوج] * [مثال: کپی مدارک مربوط به ترک منزل توسط زوج] * [مثال: کپی رأی محکومیت زوج به حبس به مدت …] * [مثال: کپی گواهی عدم پرداخت نفقه از سوی کمیته امداد / بهزیستی (در صورت داشتن)] 5. وکالتنامه (در صورت تقدیم دادخواست توسط وکیل).
شرح دادخواست
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و احترام، به استحضار عالی می‌رساند:
۱. اینجانبه [نام و نام خانوادگی خواهان] به موجب عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] با خوانده آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] به عقد دائم و شرعی ایشان درآمده‌ام. (کپی مصدق سند ازدواج پیوست می‌باشد).
۲. از تاریخ [تاریخ آغاز مشکلات یا تاریخ مشخص]، زندگی مشترک اینجانبه با خوانده به دلیل [ذکر دلیل کلی عسر و حرج، مثلاً: سوء رفتار مداوم / اعتیاد شدید / ترک منزل / حبس طولانی‌مدت / عدم پرداخت نفقه و…] با مشکلات عدیده و مشقات فراوان همراه شده که ادامه آن به هیچ وجه برای اینجانبه مقدور و قابل تحمل نمی‌باشد و موجبات عسر و حرج شدید اینجانبه را فراهم آورده است.
۳. مصادیق بارز عسر و حرج اینجانبه به شرح زیر می‌باشد: * [ذکر جزئیات دقیق و کامل از مصادیق عسر و حرج به صورت مجزا و واضح، با ذکر تاریخ و وقایع مشخص. هرچه جزئیات بیشتر و مستندتر باشد، اثبات راحت‌تر است.] * مثال (ترک زندگی): خوانده از تاریخ [تاریخ ترک منزل] به مدت [ذکر مدت، مثلاً بیش از ۶ ماه] متوالی بدون هیچ عذر موجهی منزل مشترک را ترک کرده و علیرغم پیگیری‌های مکرر اینجانبه و بستگان، حاضر به بازگشت و ایفای وظایف زناشویی خود نگردیده است. (استناد به شهادت شهود / گزارش کلانتری). * مثال (اعتیاد): خوانده به [نوع اعتیاد، مثلاً مواد مخدر شیشه] اعتیاد شدید دارد که این اعتیاد باعث [ذکر پیامدهای اعتیاد، مثلاً: تباهی زندگی، فروش اموال، عدم توانایی در تأمین معاش، رفتارهای خشونت‌آمیز و…] شده است. علیرغم تلاش‌های مکرر و ارجاع به مراکز ترک اعتیاد، ایشان حاضر به ترک اعتیاد نبوده و امکان الزام وی نیز میسر نمی‌باشد. (استناد به گواهی کمپ / شهادت شهود). * مثال (ضرب و شتم): خوانده به صورت مستمر و متوالی اقدام به ضرب و شتم و توهین و فحاشی به اینجانبه می‌نماید که آخرین مورد آن به تاریخ [تاریخ آخرین ضرب و شتم] منجر به [ذکر نتیجه، مثلاً: شکستگی دست / کبودی وسیع] گردیده و اینجانبه مجبور به مراجعه به پزشکی قانونی و طرح شکایت در کلانتری [شماره کلانتری] شدم. (استناد به گزارش پزشکی قانونی / گزارش کلانتری / شهادت شهود). * مثال (حبس): خوانده به موجب حکم قطعی شماره [شماره حکم] صادره از دادگاه [نام دادگاه] به دلیل ارتکاب جرم [نوع جرم] به [مدت حبس، مثلاً ۷ سال] حبس محکوم شده و در حال حاضر نیز در زندان به سر می‌برد. ادامه زندگی با چنین شرایطی برای اینجانبه غیرقابل تحمل است. * مثال (عدم پرداخت نفقه): خوانده از تاریخ [تاریخ عدم پرداخت نفقه] تاکنون هیچ‌گونه نفقه و هزینه‌های زندگی را پرداخت نکرده است و این امر با توجه به عدم اشتغال اینجانبه، موجب مشقت شدید در تأمین مایحتاج اولیه زندگی گردیده است. (استناد به استعلام بانکی / اظهارنامه / شهادت شهود). * [ادامه ذکر مصادیق با جزئیات و استناد به مدارک مربوطه]
۴. با توجه به مراتب فوق و اینکه ادامه زندگی مشترک با خوانده به دلیل مصادیق ذکر شده، موجب عسر و حرج شدید و غیرقابل تحمل برای اینجانبه گردیده است، از محضر دادگاه محترم تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق و همچنین صدور حکم بر تمامی حقوق شرعی و قانونی اینجانبه (شامل مهریه عندالمطالبه، نفقه ایام عده، اجرت‌المثل ایام زوجیت و سایر موارد) مورد استدعاست.
۵. اینجانبه قبلاً به مرکز مشاوره خانواده [نام مرکز مشاوره] مراجعه و گواهی عدم امکان سازش به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی] را دریافت نموده‌ام که پیوست دادخواست تقدیم می‌گردد.
با تشکر و احترام فراوان،
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل) امضاء و تاریخ
نکات مهم برای تکمیل و ارائه دادخواست
- صداقت و دقت: تمامی اطلاعات و دلایل را با صداقت و دقت کامل وارد کنید.
- جزئیات: تا حد امکان جزئیات دقیق و مستند از وقایع مربوط به عسر و حرج را ذکر کنید.
- پیوست‌ها: از پیوست بودن تمامی مدارک و مستندات ذکر شده در بخش “دلایل و منضمات” اطمینان حاصل کنید.
- مراجعه به وکیل: مجدداً تأکید می‌شود که مشورت و همکاری با یک وکیل متخصص خانواده می‌تواند به شما در تکمیل و پیگیری موفقیت‌آمیز این دادخواست کمک شایانی کند. وکیل می‌تواند بهترین راهکارها را با توجه به شرایط خاص پرونده شما ارائه دهد.
پیگیری طلاق به دلیل عسر و حرج، راهی قانونی برای زنانی است که در زندگی مشترک با مشکلات طاقت‌فرسا روبرو هستند و این مسیر، حمایت قانونگذار از کرامت و حقوق آن‌هاست.