مطالبه مهریه

تعریف مهریه: 

مهریه حقی است که به موجب عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد و هر آنچه که ارزش بها و قابلیت تملک داشته باشد می توان به عنوان مهریه تعیین نمود. مالکیت مهریه پس از اجرای صیغه عقد به زوجه متعلق و می تواند آن را مطالبه نماید و برخلاف باور عموم، مطالبه مهریه مختص به بروز اختلاف و جدایی فیمابین زوجین نبوده و زن می تواند هر وقت که بخواهد مهریه اش را از همسرش مطالبه نماید. 

انواع مهر یا صداق: 

الف) مهر المسمی: مال معینی است که در هنگام نکاح با توافق زوجین به عنوان مهریه تعیین می گردد. 

ب) مهر المثل: مهری است که به موجب قرارداد تعیین نشده باشد و برحسب عرف و عادت و با توجه به احوالات زوجه از حیث شرافت خانوادگی، تحصیلات، سن و … تعیین می گردد. 

مطابق با قانون مدنی زوجه در موارد ذیل مستحق دریافت مهرالمثل است: 

1) در نکاح دائم، مهر تعیین نشده یا عدم مهر شرط شده باشد، و بین زوجین رابطه زناشویی برقرار نشده باشد.  

2) توافق طرفین در مورد مهرالمسمی به جهتی باطل باشد یا مهریه تعیین شده مجهول بوده یا مالیت نداشته باشد.

3) عقد نکاح به جهاتی باطل باشد و زوجه نسبت به بطلان نکاح جاهل باشد و رابطه زناشویی برقرار شده باشد.  

4) در صورتی که اختیار تعیین مهر بر عهده زوجه باشد، چون زوجه در مهر ذینفع است نمی تواند مهر را بیشتر از میزان مهرالمثل تعیین نماید.

ج) مهر المتعه: مالی است که شوهر در صورت وقوع طلاق قبل از برقراری رابطه زناشویی و تعیین مهریه، متناسب با شرایط اقتصادی خود، به زن بدهد و در قانون حداقل و حداکثری برای آن تعیین نشده است. 

انواع مهریه به لحاظ پرداخت: 

1) مهریه عندالمطالبه: یعنی به محض مطالبه زوجه، زوج موظف به پرداخت مهریه است و چنانچه زوج توانایی پرداخت نداشته باشد، زوجه می تواند وی را به زندان و حبس محکوم نماید. 

2) مهریه عندالاستطاعه: بدین معنی است که تنها در صورتی که مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد، زن می تواند آن را مطالبه نماید در غیر اینصورت و در صورت عدم توانایی پرداخت، زن حق مطالبه مهریه را نخواهد داشت. 

نکات مهم: 

1) اگر در هنگام عقد مهریه تعیین شده باشد ولی رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، زن مستحق دریافت نصف مهریه است. 

2) اگر مهریه تعیین شده وجه رایج باشد، در زمان وصول به نرخ روز محاسبه و به زوجه پرداخت می گردد. 

در چه صورتی زن مستحق دریافت مهریه نمی باشد؟

1) هر گاه عقد نکاح قبل از برقراری رابطه زناشویی به جهتی فسخ شود، زن مستحق دریافت مهریه نخواهد بود. مگر در موردی که علت فسخ نکاح عنن (ناتوانی جنسی مرد) باشد که در اینصورت زن مستحق دریافت نصف مهریه است. 

2) فوت زوجین قبل از برقراری رابطه زناشویی و تعیین مهریه.

3) در صورت بطلان عقد نکاح و عدم برقراری رابطه زناشویی، چه مهریه ای تعیین شده باشد و چه تعیین نشده باشد، زن مستحق دریافت مهر نبوده و در صورتی که مهریه را دریافت نماید مرد می تواند آن را استرداد کند. لیکن در صورت جهل زن به بطلان عقد نکاح و برقراری رابطه زناشویی، زن مستحق دریافت مهرالمثل خواهد بود. 

روش مطالبه مهریه: 

مطابق با رویه جدید، دعوی مطالبه مهریه می بایست ابتدا از طریق دفاتر ثبت ازدواج پیگیری گردد تا از طریق اجرای ثبت و توقیف اموال زوج نسبت به وصول آن اقدام شود و چنانچه زوج در پرداخت مهریه ناتوان باشد و مالی جهت توقیف نداشته باشد، زوجه می بایست با دریافت گواهی از اداره ثبت، نسبت به طرح دعوی مطالبه مهریه در دادگاه اقدام نماید. 

الف) مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت: 

ابتدا زوجه با مراجعه به دفتر ثبت ازدواجی که عقد آنها در آنجا صورت گرفته و با تقدیم مدارک (سند ازدواج، شناسنامه و کارت) تقاضای صدور اجرائیه را کتباً اعلام می نماید و سپس با پرداخت هزینه حق الاجرا (معادل 5درصد مبلغ مورد اجرا که این مبلغ هم علاوه بر مهریه از زوج اخذ می گردد)، اجرائیه توسط سردفتر صادر شده و سردفتر موظف است مراتب صدور اجرائیه را با پست پیشتاز به زوج اطلاع دهد.

سپس پرونده به اداره ثبت ارسال و پرونده اجرایی در ثبت تشکیل می گردد. چنانچه زوجه از اموال زوج اطلاع داشته باشد نسبت به معرفی و توقیف آن اموال اقدام می نماید در غیراینصورت می بایست تقاضای توقیف سه گانه (بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد و املاک، پلیس راهور) را نماید تا با استعلام از مراجع مربوطه اموال زوج شناسایی و نسبت به توقیف آن اقدام گردد. 

پس از توقیف اموال، اجرائیه صادره به زوج ابلاغ و مهلت 10 روزه جهت پرداخت مهریه به وی اعطاء می گردد که پس از انقضاء این مهلت و عدم پرداخت مهریه، اموال توقیفی جهت قیمت گذاری به کارشناس ارجاع و پس از ارزیابی و تعیین قیمت به مزایده گذاشته شده و از محل فروش آن مهریه زوجه پرداخت می گردد. 

نکات مهم: 

1) چنانچه نشانی دفتر وقوع عقد تغییر یافته و یا سردفتر آن فوت شده باشد، با مراجعه به کانون سردفتران، آدرس جدید قابل شناسایی می باشد. 

2) اگر اموالی که توقیف گردیده مستثنیات دین باشد، زوج می تواند اعتراض و تقاضای اعمال مستثنیات دین نماید که در صورت احراز صحت ادعا، مال از توقیف خارج می گردد.

3) در صورتی که اجرای ثبت ظرف مدت 2 ماه نسبت به شناسایی اموال زوج یا ظرف مدت 6 ماه نسبت به اجرای مفاد اجرائیه اقدام ننماید، زوجه می تواند با انصراف از اجرا و دریافت گواهی از اداره ثبت به محاکم دادگستری مراجعه و اقدام به طرح دعوی مطالبه مهریه نماید. 

4) در صورتی که زوج فوت نموده باشد، زوجه ابتدا می بایست گواهی انحصار وراثت اخذ نموده سپس نسبت به تقاضای اجرای مهریه اقدام و ورثه متعهد را نیز معرفی نماید. 

5) پس از ابلاغ اجرائیه به زوج و اعطاء مهلت 10 روزه، زوج می بایست نسبت به پرداخت مهریه اقدام نماید و یا لیست اموال خود را تهیه و به مسئول اجرا تحویل دهد و یا در صورت عدم توانایی در پرداخت و نداشتن مال، صریحاً مراتب را به مسئول اجرا اعلام نماید. 

6) اگر زوج کارمند یکی از ادارات دولتی و یا وابسته به دولت باشد، زوجه می تواند حقوق وی را توقیف نماید. چنانچه زوج، همسر یا فرزندی نداشته باشد زوجه می تواند یک چهارم حقوق و مزایای او را توقیف کند و در صورت داشتن همسر و فرزند یک سوم حقوق و مزایای زوج قابل توقیف بوده و مراتب از طریق اجرای ثبت به سازمان مربوطه ابلاغ و آن سازمان موظف به اجرای امر خواهد بود.   

ب) مطالبه مهریه از طریق دادگاه: 

زوجه با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و با تقدیم مدارک (سند ازدواج، شناسنامه و کارت ملی و گواهی اداره ثبت) اقدام به ثبت دادخواست مطالبه مهریه می نماید و از آنجایی که مطالبه مهریه دعوی مالی بوده با پرداخت هزینه دادرسی مقرر، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع و وقت رسیدگی تعیین می گردد (چنانچه مبلغ مهریه مورد مطالبه کمتر از بیست میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به آن را دارد).

دادگاه پس از رسیدگی اقدام به صدور رأی می نماید که رأی صادره ظرف مدت 20 روز قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر می باشد که پس از قطعیت حکم، با درخواست زوجه مبنی بر صدور اجرائیه، شعبه بدوی نسبت به صدور اجرائیه اقدام و پرونده جهت تشکیل پرونده اجرایی و انجام عملیات اجرایی به اجرای احکام ارسال می گردد. 

تیم حرفه ایی موسسه حقوقی سخن آرا با دارا بودن بهترین وکیل خانواده و دعاوی مرتبط به خانواده در کرج و تهران آماده ارائه خدمات به شما عزیزان می باشد .

نکات مهم: 

1) زوج می تواند با ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، تقاضای تقسیط مهریه را نماید که این خواسته پس از طرح در دادگاه مورد رسیدگی قرار گرفته و نسبت به آن رأی صادر می گردد. 

2) اگر میزان مهریه تا یکصد و ده عدد سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات قانون اجرای محکومیت های مالی است و ضمانت اجرای مدنی و کیفری برای مهریه تا 110 سکه یا معادل آن مقرر است و مطابق با بند 3 قانون مذکور، چنانچه زوج از پرداخت مهریه امتناع نماید و تقاضای اعسار هم ندهد و یا اعسار وی پذیرفته نشود، بنا به درخواست زوجه، حبس می گردد. 

نمونه دادخواست مطالبه مهریه: 

خواهان: (مشخصات زوجه)

خوانده: (مشخصات زوج)

خواسته: محکومیت خوانده به پرداخت مهریه به میزان تعیین شده در سند ازدواج به انضمام کلیه خسارات دادرسی

دلایل: 1- سند ازدواج       2- شناسنامه و کارت ملی          3- گواهی اداره ثبت 

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان —–

با سلام 

احتراماً به استحضار می رساند؛ اینجانبه به موجب سند ازدواج شماره —– مورخ —– تنظیمی در دفتر رسمی ازدواج شماره —- به عقد دائم خوانده درآمده و رابطه زوجیت نیز فیمابین برقرار شده است و مطابق مندرجات عقد نامه ————- به عنوان مهریه تعیین و بر ذمه خوانده قرار دارد.

لذا با توجه به اینکه تاکنون اقدامی در جهت پرداخت مهریه از ناحیه مشارالیه صورت نپذیرفته درخواست صدور حکم به شرح خواسته اعلامی را از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم.